Dit trefwoord zal hier alleen bezien worden in verband met kinderbescherming. In het bijzonder vat men onder dit begrip samen die inrichtingen, die zich ten doel stellen min of meer duurzame verzorging van regeerings- en voogdijkinderen. Men onderscheidt in Nederland: rijksen particuliere o. De eerste nemen, behoudens in een zeer speciaal geval, alleen regeeringspupillen, de laatste beide soorten van kinderen op.
Staatsvoogdij bestaat niet in Ned.Opgave van rijksopvoedingsgestichten, zie → Dwangopvoeding. Particuliere o. zijn er buitengewoon vele, vrijwel alle op religieuzen grondslag, waarbij de Kath. charitas zich zeer bijzonder onderscheidt; wenschelijk ware echter betere werkverdeeling en specialisatie door samenwerking t.a.v. de verdeeling der pupillen over de diverse o. Vgl. verder: → Dwangopvoeding; Kinderbescherming; Kinderwetten; Regeeringskinderen; Ter-beschikking-stellen van de Regeering; Voogdijkinderen.
Lit.: → Dwangopvoeding, e.a. B. Smeets.
In België verschillen rijksopvoedingsgestichten thans weinig van de gewone o. Ze vervangen de weldadigheidsscholen, eertijds ook verbeteringsscholen geheeten, en nemen kinderen op, die ter beschikking van de regeering worden gesteld.
Van de jongens worden de Vlaamschsprekende in Ruiselede, de Franschsprekende in Sint-Hubert ondergebracht. Saint-Servais is het o. voor meisjes. Verder bestaat er een paviljoen voor abnormalen te Elsum, afhangende van de kolonie te → Geel, en to Brugge een asiel, waar eventueel jonge meisjes kunnen behandeld worden. Het voornaamste rijksopvoedingsgesticht is dat van Moll, dat benevens het centraal waamemingsgesticht van Moll-Hutten een bijzonder gesticht voor psychisch abnormalen, een gezinskolonie voor physisch minderwaardigen, de vroegere weldadigheidsschool voor niet-bepaald-abnormale en moeilijk op te voeden regeeringskinderen, en een landbouwexploitatie voor aanstaande arbeiders omvat.
Particuliere o. voor abnormalen worden in België vrijwel alle door religieuzen beheerd, onder welke de Broeders van Liefde en hun gesticht te Gent (Zwijnaarde) een verdiend hooge faam genieten. Grypdonck.