Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 29-10-2019

Onverschillige handeling

betekenis & definitie

(actus indifferens). Als men de menschelijke handelingen naar haar soortelijk voorwerp beschouwd;, zijn sommige reeds in dit opzicht als uitgesproken zedelijk goed (bijv. bidden; den arme een aalmoes geven) of zedelijk kwaad (bijv. den evenmensch zijn wettig eigendom ontvreemden) te qualificeeren. Andere echter zijn naar haar voorwerp noch bepaaldelijk in overeenstemming met de zedenwet, noch daarmede in strijd, en zijn dus in dit opzicht zedelijk onverschillig te noemen (bijv. wandelen, een wetenschappelijk boek schrijven enz.). Maar heel anders is het als men genoemde handelingen in haar concrete verwerkelijking beschouwt, d.w.z. met inbegrip van alle omstandigheden en de bedoeling, waarmede ze in feite geschieden.

De meeste Kath. moraalphilosophen en -theologen zijn met St. Thomas van oordeel, dat iedere menschelijke handeling in concreto óf goed óf kwaad is. Vooral de bedoeling, die bij het stellen der handeling voorzit, geeft hier den doorslag. Is de daad gericht op een behoorlijk doel, in overeenstemming met de redelijke menschelijke natuur, dan is ze zedelijk goed en prijzenswaardig; zoo niet, dan is zij om het derven van zulk een bedoeling reeds kwaad.Dit geldt voor de ➝ menschelijke handelingen in den strikten zin. Er zijn zeker dingen genoeg in ons leven, die noch goed noch slecht zijn, maar dat zijn dan handelingen, die geheel buiten de zedelijke orde liggen, omdat zij niet beraden en vrij gesteld worden, maar automatisch of instinctmatig.

Lit.: St. Thomas, Summa theol. (I, II, qu. 18); Beysens, Ethiek of natuurl. zedenleer (I 1913); Mausbach-Tischleder, Kath. Moraltheol. (I 71936). Buys.

< >