Aan vormen gebonden contract uit het Rom. recht. Aanvankelijk zou het n. bestaan hebben in een overeenkomst van geldleening, waarbij ook in werkelijkheid het geld werd toegewogen (➝ Mancipatio; rechtshandeling per aes et libram).
Na invoering van gemunt geld is deze toeweging zuiver fictief geworden, waardoor tevens de mogelijkheid tot toepassing van het n. verruimd is. N. is men gaan gebruiken als middel om ook andere partijafspraken dan die van geldleening bindend te maken.
Vooral de gevolgen, welke het n. voor den niet-betalenden schuldenaar meebracht (verkoop als slaaf, dooden), hebben deze rechtsinstelling berucht gemaakt. Hermesdorf.