De herwonnen arbeidskracht van pas genezen lijders aan chronische ziekten, hetzij lichamelijke (→ Tuberculose) of geestelijke ziekten, gaat, door het labiele karakter der genezing in het eerste stadium, weer gemakkelijk verloren. Het is noodig, patiënten, die kortelings uit een sanatorium ontslagen zijn, geleidelijk te gewennen aan de arbeidsprestaties, die de normale vrije samenleving vereischt.
Deze voorzorg tegen wederinstorting, die in wezen is: een maatschappelijk-economische reclasseering op medischen grondslag, bestempelt men met den naam n. Met verlengde sanatoriumkuren ging men in Amerika (aftercare) en Engeland (Papworth: een arbeidsdorp zonder de „struggle for life”) reeds geruimen tijd voor.
In Ned. is „Zonnestraal” een bekend arbeidssanatorium, dat zich tevens met n. bezig houdt. Afzonderlijke nazorgkolonies (aftercare colonies) acht men in Ned. minder geschikt dan nazorgsanatoria, liefst aan sanatoria verbonden.
Plaatselijke werkplaatsen bestaan te Deventer en ook te Bilthoven („Berg en Bosch”), beide onder medische controle. Het sociaal-hygiënisch belang van n. staat op één lijn met de zorg voor arbeid voor onvolwaardigen (→ Arbeidskracht) en gebrekkigen (→ Gebrekkigenzorg).
N. (niet te verwarren met → arbeidstherapie) werpt zoowel voor de patiënten als voor de samenleving belangrijke econ. voordeelen af.Lit.: Jaarverslagen Deventer Nazorg comitee „De Hoop”: Ripport der Ned. Centr. Ver. voor t.b.c.-bestrijding; Prospectus „Arbeidstherapie en N. in het sanatorium „Berg en Bosch”. Botman