(Grieksch: Nazooraios of Nazarenos; Vulgaat: Nazarenus).
1° Naam voor een inwoner van Nazareth. In de evangeliën wordt het woord alleen gebruikt van Jesus. Hij wordt aldus genoemd door vreemdelingen en zijn leerlingen en ook in de latere Rabbijnsche literatuur. Later werd de naam ook gebruikt voor de Christenen (Act. 24.6). De evangelist Matthaeus citeert over Christus een profetisch woord, nl. Hij zal N. genoemd worden, en ziet dit vervuld in de komst van Jesus in Nazareth na den terugkeer uit Egypte (Mt.2.23). Een tekst, die beantwoordt aan deze woorden, is in het O. T. niet te vinden. Men zoekt den tekst in Zach.6.12, die geaccommodeerd zou zijn. Een sekte van uit het Jodendom bekeerde Christenen uit later tijd, die de Joodsche wet onderhielden, ontving denzelfden naam. C. Smits.
2° De naam van een groep jonge Duitsche schilders, die 10 Juli 1809 de „Lukasbruderschaft” stichtten onder leiding van Friedrich Overbeck. Zij vestigden zich te Rome in het leege klooster S. Isidoro op den Pincio. In 1811 voegden zich Cornelius, Wilh. v. Schadow en Julius Schnorr v. Carolsfeld bij de groep schilders, die den hun aanvankelijk als spotnaam gegeven naam van N. tot eerenaam verhieven. De N. stelden herleving en verdieping van het zedelijk en religieus gevoel tot eerste voorwaarde. Velen van hen bekeerden zich tot het Katholicisme en eischten van zichzelf strenge tucht. Hun aesthetische inspiratie zochten ze in de Duitsche schilderkunst van de 16e eeuw en in de Ital. Renaissance. Zij wenschten monumentale composities met religieuze onderwerpen te scheppen; de stemming hunner werken is helaas meestal sentimenteel en hol, terwijl zij in den vorm geen blijk geven van nieuwe opvattingen, maar voortgaan in een slap Klassicisme. De N. hebben dan ook geen invloed op de ontwikkeling der kunst in de 19e eeuw gehad. Bekend zijn hun fresco’s in de Casa Bartholdy (thans in de Nat. Gall. te Berlijn) en later die in de Casa Massimo te Rome. De begaafdsten onder de N. keerden later terug naar Duitschl. Korevaar-Hesseling.