(natuurk.) beteekent vloeibaar maken ofwel overvoeren van gas of damp in den vloeibaren toestand. Een damp is eenvoudig door samendrukken vloeibaar te maken, een gas moet dikwijls ook afgekoeld worden en wel beneden de kritische temperatuur. Voor het bereiden van de benoodigde lage temperaturen gebruikt men de volgende methodes:
1° Koudmakende mengsels (➝ Koeltechniek).
2° Cascademethode. Deze is afkomstig van Pictet (1878) en berust op het afkoelen door verdampen. Men perst een gas samen, totdat het vloeibaar wordt, terwijl men meteen met water koelt, en laat het vervolgens snel verdampen. De overblijvende vloeistof koelt dan af en met behulp hiervan is het mogelijk in een tweede trap (cascade) met een tweede gas een nog lager temp. te bereiken. Kamerlingh Onnes gebruikte achtereenvolgens chloormethyl (—90° C), aethyleen (—145° C) en zuurstof (—183° C) om vloeibare lucht (ca. —190° C) te maken. Deze methode is door het Linde-proces verdrongen (zie sub 3°).
3° Expansiemethode. Men comprimeert een gas en laat het na afkoeling expandeeren. Door het Joule-Kelvin-effect (➝ Joule) koelt het gas af en wordt het na eenige malen circuleeren vloeibaar. Vlg. deze methode werkt de Linde-machine voor lucht en worden waterstof (Dewar, 1898) en helium (Kamerlingh Onnes, 1908) vloeibaar gemaakt. Wanneer men de dampen van deze vloeistoffen wegpompt, kan men nog lagere temp. bereiken (Keesom, 0,70° Kelvin).
4° Adiabatische demagnetisatie van paramagnetische zouten. Wanneer men bepaalde zouten in een sterk magneetveld brengt, worden ze warmer. Zet men het veld af, dan daalt de temp. weer. Als men dus in het magneetveld de stof afkoelt met vloeibaar helium en vervolgens het veld afzet, wordt de temp. zeer laag. Men heeft aldus te Leiden (de Haas) een temp. van 0,005° Kelvin bereikt.
J. v. Santen.