Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 18-09-2019

Labour Party

betekenis & definitie

De „arbeiderspartij” in Engeland, ontstaan in 1906 uit het Labour Representative Committee (L. R. C.), dat sedert 1900 de werking samenordende van de agrarisch-socialistische → Fabian Society (gesticht 1883) en van een aantal arbeidersgezinde partijen, waaronder de voornaamste de Independent Labour Party was (gesticht 1894).

De jaren vóór den Wereldoorlog waren een periode van groei, onder welke de organisatorische talenten van den partijvoorzitter James Ramsay → Macdonald tot uiting kwamen. In 1914 ontstonden echter meeningsverschillen over de houding, welke de L. P. diende te volgen. De meerderheid, aangevoerd door A. Henderson, schaarde zich aan de zijde van de regeering, waarin een paar Labourlieden traden; een minderheid, onder leiding van Macdonald, die ontslag nam als voorzitter, verklaarde zich tegen iedere deelneming aan welken oorlog ook. De eenheid werd hersteld in Nov. 1918 toen de Labourministers als zoodanig ontslag namen.

Toen in Jan. 1924 het kabinet Bonar Law ontslag nam, werd Macdonald belast met de L. P. een minderheidsregeering te vormen, welke op haar beurt viel wegens haar te Sowjet-vriendelijke buitenl. politiek. In 1929 werd de L. P. echter de sterkste partij in het Lagerhuis (315 op 689 zetels) en Macdonald vormde een tweede kabinet. Toen de econ. en financieele toestand in 1931 een catastrophe dreigde teweeg te brengen, vormde Macdonald met de medewerking van conservatieven en liberalen een „nationale regeering”; daarop ontstond nogmaals scheuring in de L. P.

Terwijl Macdonald met enkele volgelingen uitgesloten werd en de National Labour Party stichtte, werd Lansbury voorzitter van de eigenlijke L. P., die in de oppositie trad. Beide fracties kwamen trouwens deerlijk gehavend uit de verkiezingen van 1931; ook die van 1935 hebben de L. P. haar vroegere macht niet teruggeschonken. In Nov. 1935 stond Lansbury de leiding af aan Attlee.

De ideologie van de L. P. is nooit streng Marxistisch geweest. Zij trad alleen op voor verbetering van de levensvoorwaarden van de arbeidersmilieu’s en voor gematigde uitbreiding van de econ. bevoegdheid van den Staat. Dit verklaart, waarom de Eng. Katholieken, die geen eigen politieke organisatie bezitten, zich bij deze partij tot nog toe hebben mogen aansluiten. Sedert het uitbreken van de wereldcrisis is echter onder den drang van het communisme in de L.P. een meer socialiseerende tendenz voor den dag gekomen.

Deze extremisten hebben zich in Juli 1932 onder leiding van Macgovern en Cripps van de L. P. afgescheurd, een nieuwe Independent Labour Party gevormd, en in April 1933 een verbond met de communisten aangegaan, met het doel een doelmatiger strijd „tegen oorlog en fascisme” te voeren. Tot hiertoe echter heeft hun activiteit weinig bijval geoogst.

Lit.: H. Tracey, The book of the L. P. (3 dln. 1925); J. R.Macdonald, A policy for the L. P. (1920). V. Houtte

< >