Onder dit trefwoord worden behandeld: de Ned. vereenigingen het Groene, Witte en Wit Gele Kruis, die arbeiden in het belang der volksgezondheid en daarbij in haar bemoeiingen vooral betrekken (o.a. door een systeem van wijkverpleging) de bij haar aangesloten leden; vervolgens Het Oranje Kruis. Het ➝ Roode Kruis wordt op dat trefwoord besproken.
Het Groene Kruis De in iedere provincie, behalve in N. Holland, bestaande zelfstandige vereenigingen Het Groene Kruis houden zich in het algemeen bezig met tuberculosebestrijding, zuigelingen- en kleuterzorg, verbetering der kraamhulp, bestrijding van geslachtsziekten, zorg voor lichamelijk en ook voor geestelijk misdeelden, organisatie van wijkverpleging, consultatiebureaux en cursussen, met het zieken vervoer, exploitatie van ontsmettingsinrichtingen en rusthuizen, enz. Deze prov. vereenigingen zijn te zamenmet het Noord-Holl. Witte Kruis aangesloten bij de Alg. Ned. Ver.
Het Groene Kruis, opgericht 26 Oct. 1911, gevestigd te Utrecht (Centraal-Bureau), welke de samenwerking bevordert tusschen de aangesloten organisaties. Maandblad ”Het Groene en het Witte Kruis”. Op 1 Jan. 1933: 861 aangesloten afd., 777 verpleegsters, 547 735 leden. Onder de prov. vereenigingen Het Groene Kruis neemt Het Limb. Groene Kruis slechts in dit opzicht een andere positie in, dat deze vereeniging zich uitdrukkelijk op Kath. grondslag stelt.
Het Witte Kruis is een speciaal Noord-Hollandsche organisatie en de oudste der Ned. Kruisvereenigingen (opgericht 26 Nov. 1875); zij is aangesloten bij de Alg. Ned. Ver. Het Groene Kruis, terwijl haar bemoeiingen in het algemeen dezelfde zijn als die van de bij deze vereeniging aangesloten prov. Groene Kruisorganisaties.
Het Wit Gele Kruis, opgericht 1916, organiseert zieken- en gezondheidszorg op Kath. grondslag. De in diocesane federaties aaneengesloten provinciale bonden werken op dezelfde wijze als de Groene-Kruisvereenigingen, terwijl in het bijzonder ook de opleiding van Kath. verplegend personeel bevorderd wordt. De Nationale Federatie Het Wit Gele Kruis legt sinds 10 Juli 1923 verband tusschen de diocesane federaties, terwijl ook hierbij het R.K. Limburgsche Groene Kruis is aangesloten; zij is gevestigd te Utrecht (Centr. Bureau); orgaan: „Katholieke Gezondheidszorg”; tot haar instellingen behoort de artsencursus in de kinderpsychologie en -psychopathologie aan het Paedologisch Instituut te Nijmegen (prof. Rutten en Carp).
Het Oranje Kruis, de op 8 Juni 1909 op initiatief van prins Hendrik opgerichte Kon. Nat. Bond voor Reddingswezen en Eerste hulp bij Ongelukken Het Oranje Kruis, gevestigd te Amsterdam (Centr. Bureau te Zaandam), heeft tot doel alles te bevorderen wat kan strekken tot verbetering en verbreiding van het reddingswezen en van eerste hulp bij ongelukken. In 1934 waren bij den bond aangesloten 44 vereenigingen en maatschappijen. Door het „Prins Hendrik Fonds” wordt bij rampen financieel gesteund en worden belooningen uitgekeerd bij „zelfopofferend gedrag”.
Lit.: Ad. ter Cock, Wat geschiedt er in Ned. in het belang der Volksgezondheid? (21934).