(Morbus regius, mal royal, king’s evil), een soort kropgezwel, aldus genoemd omdat de Fransche en Engelsche koningen na hun kroning en bij andere gelegenheden velen, die hieraan leden, aanraakten (le toucher des écrouelles) en zoodoende genazen. Deze geneeskracht werd meestal toegeschreven hetzij aan de kerkelijke plechtigheid der zalving, hetzij ook (althans in Frankrijk) aan de voorspraak van St. Marcoen, wiens graf te Corbény de Fr. koningen onmiddellijk na hun zalving bezochten.
Dit „toucher royal” kwam in Frankrijk voor vanaf Robert le Pieux (✝ 1031) tot den laatsten Bourbon, Karel X, die het in 1825 voor het laatst verrichtte; in Engeland vanaf Eduard den Belijder (✝ 1066) tot de laatste Stuart, koningin Anna (✝ 1714).Omtrent den uitleg tasten wij in het duister. Zoowel tegen natuurlijke als tegen bovennatuurlijke verklaring zijn groote bezwaren in te brengen. Men spreekt van wondermacht aan het legitieme koningschap geschonken, van geheime geneesmethode, verbeelding, hysterie, astrologie, dwaling, bedrog. De laatste zijn volstrekt onaanvaardbaar. Dat genezingen voorkwamen onloochenbaar; nader zou onderzocht kunnen worden, hoevele genezingen er waren, en of ze constant waren. Maar ook dan nog staan wij voor een raadsel, dat misschien te eeniger tijd door historisch geschoolde psychologen of medici zal worden opgelost.
Lit.: Bloch, Les Rois Thaumaturges (1924; rijke, critisch geschifte materiaalverzameling, synthese in Voltairiaanschen geest); vgl. hierbij Gorris, Opmerkingen bij . . . Bloch (in Hist. Tijdschr., V 1926). Gorris