(Eerst markies, later) hertog van, Portug. maarschalk en staatsman. * 17 Nov. 1790 of 1791 te Arinhaga, † 20 Nov. 1876 te Londen. Van moederszijde een kleinzoon van Pombal.
Trad reeds vroeg in den staatsdienst, en werd herhaaldelijk minister, weigerde echter Dom Miguël te dienen en speelde aan de zijde van Dom Pedro een belangrijke rol in den Miguëlisten-oorlog (zie ➝Miguël). Na de September-revolutie van 1836 ging hij voor tien jaar in ballingschap; in 1846 naar het vaderland teruggekeerd, wisselde hij om beurten de rol van hoofd der regeering (l846-’49, 1851-’56, 1870) met die van leider van de oppositie af.
Tusschen 1851-’56 heerschte hij zoo goed als onbeperkt als dictator over Portugal. In zijn jeugd was hij met gematigd liberale denkbeelden ingenomen, in 1852 stond hij aan het hoofd van een nieuwe vrijzinnige partij, de zgn. regenerador; op het einde van zijn leven werd hij clericaal en behoudsgezind.Werken: Mémoires (in het Engelsch, uitg. Carnota 2 dln. 1880).
Lit.: Oliveira Martins, Portugal contemporaneo (2 dln. 1881; herhaaldelijk herdrukt en verbeterd). Lousse.