Gemeenschapsscholen - Gemeenschapsscholen zijn ontstaan in Duitschland na den Wereldoorlog en onder invloed van de moderne jeugdbeweging. Jonge onderwijzers, pas uit de loopgraven terug, vormden den zgn.
Wendekreis, die zich geweldig roerde, vooral in het brandpunt Hamburg. Toen in 1918 de revolutie uitbrak, maakte hij zich met behulp van den gewapenden arbeidersraad van een schoolgebouw meester.
Ook mannen buiten den Wendekreis, als Wilhelm Paulsen, drongen zich op den voorgrond. In Berlijn waren in 1925 twaalf g., in Bremen drie, in Maagdenburg twee, in verschillende andere plaatsen één.Van gemeenschapsschool spreekt men om verschillende redenen:
1° Ze voedt op voor de gemeenschap, nl. voor de roode partij;
2° Ze bestaat uit een aantal → levensgemeenschappen: groepen van leerlingen, die zich naar verkiezing bij een onderwijzer als leider aansluiten, en → werkgemeenschappen: scholieren, die zich gemeenschappelijk op de studie van bepaalde onderwerpen (project-methode en belangstellingscentra) toeleggen; alleen voor de jongste leerlingen bestaan er verplichte cursussen in lezen, schrijven en rekenen;
3° De drie betrokken partijen: ouders, onderwijzers en kinderen, vormen te zamen de schoolgemeente, die den schoolleider kiest.
Er heerscht een waarlijk democratische vrijheid: alles geschiedt in gezamenlijk overleg; de onderwijzers zijn niets anders dan vrienden en wekkers van initiatief en actie, wier voornaamste taak bestaat in het aankweeken en versterken van den geest der gemeenschap. De schoollokalen zijn herschapen in gezellige werkkamers met tafels en stoelen in een vierhoek geplaatst, en daartusschenin de uitverkoren leider als een helpend en raadgevend vader; leerplan, lesroosters, bulletins en ranglijsten, rapporten en cijfers, verplicht huiswerk, schoolstraffen e.a. zijn vrijwel onbekende dingen in dit soort nieuwe school. De bezwaren ertegen zijn dezelfde als tegen de → Gary-school. Geest en inrichting zijn trouwens de laatste jaren heel wat gewijzigd (Hitlerregime).
Rombouts Lit.: Wilh. Paulsen, Die Ueberwindung der Schule, Begründung und Darstellung der Gemeinschaftssehule (Leipzig 1926); S. Rombouts, Hist. Ped. (III 1928).