1° Francisco, staatshoofd van Spanje, El Caudillo. * 1892 te Ferrol (Galicië). Studeerde aan de milit. acad. van Toledo, onderscheidde zich bijz. als officier in den strijd in Marokko tegen de Rif-Kabylen, klom spoedig op in rang en was reeds in 1926 generaal.
Onder Primo de Rivera leidde en hervormde hij (1927-’3l) de krijgsschool te Saragossa, doch na den val van de monarchie (1931) werd hij gevangen genomen en naar Marokko verbannen. Toen evenwel in October 1934 de socialisten en anarcho-syndicalisten, omdat rechtsche ministers in het radicale ministerie Lerroux waren opgenomen, een algemeene werkstaking begonnen, en er in Madrid, Catalonië, Asturië en elders hevige opstanden uitbraken, werd F. aan het hoofd der troepen gesteld, die de onlusten bedwongen.
Daarna zond de Volksfront-regeering hem echter, uit vrees voor zijn invloed, als gouverneur naar de Canarische Eilanden, een verkapte verbanning. Hier bereidde hij nu den opstand voor tegen de regeering van Quiroga, die na de verkiezingen van Febr. 1936 als minister-president was opgetreden en in zijn program openlijk verklaard had, dat hij niet alleen den steun noodig had van het parlement, maar ook van de straat.
Inderdaad liet de regeering de uitspattingen van haar communistische en anarchistische aanhangers zonder repressie toe, en werden er honderden kerken verbrand, duizenden geestelijken en leeken vermoord. In Juli 1936 vloog daarop F. naar Melilla, van waar uit hij den veldtocht tegen het Volksfront begon.
Zijn voornaamste helpers waren Queipo de Llano en Mola; F. zelf werd in Aug. 1936 tot opperbevelhebber der nationale troepen uitgeroepen. In April 1937 vereenigde hij alle rechtsche partijen (die der → Phalanx, de → Requetes, de → Carlisten e.a.) in één Nationale Partij en slaagde er ten slotte in na driejarigen burgerstrijd in geheel Spanje zijn gezag te doen erkennen.
Zie verder → Spanje (in aanv. dl. sub voce). F. is van godsdienst oprecht Katholiek; in de politiek staat hij een autoritairen regeeringsvorm voor, al is de juiste nuance hiervan nog moeilijk aan te geven.Lit.: Joaquin Arrar&s, Franco (51938; Ned. vertaling is in voorbereiding).Gorris.
2° Ramon, broer van Francisco. Vloog in 1926 als eerste over den Atlantischen Oceaan tusschen Spanje en Zuid-Amerika. Was politiek tegenstander van zijn broer, cn werkte in 1931, als minister van luchtvaart der republikeinsche regeering, mee aan de gevangenneming en verbanning van Francisco. Tijdens den burgeroorlog heeft hij zich echter bij zijn broer aangesloten. Gorris.