Fourier - 1° François Maria Charles, Fransch utopisch socialist, voorstander van een gedecentraliseerd of groepssocialisme door middel der zgn. associatie; * 1772 te Besançon, † 1837 te Parijs. Fourier stamde uit een welgesteld koopmansgezin, werd handelsreiziger voor een handelshuis te Lyon; zijn haat tegen den handel nam toe, vooral door het feit, dat een lading rijst in de zee werd gestort ter bereiking van een prijsverhooging; zijn vrijen tijd benutte hij voor de studie ter hervorming der maatschappij; hij „ontdekt”, dat een appel te Parijs 100 maal meer kost dan in Normandië; dit deed hem nog duidelijker inzien, dat er heel veel verkeerds is in de maatschappij van ruilverkeer; zijn hoofdbezwaar tegen den econ. toestand is gebrek aan associatie; de bron van alle ellende is de geïsoleerde voortbrenging; daardoor ontstaat de strijd tusschen de vsch. lagen der bevolking, daardoor wordt de verfoeilijke handel in het leven geroepen; i.p.v. verbrokkeling in huizen, tuinen, schuren enz. wil hij door concentratie van talent, kapitaal en arbeid éénheid en harmonie in leven en bedrijf; de afzonderlijke bedrijven wil hij tot een „serie” verbinden, met een zelfstandige ontplooiing van leven en beweegkracht.
Een vast aantal series, stel 12 dozijn, moet een „phalanx” vormen, die door samen wonen en samenwerken als een waarachtige associatie optreedt; evenals volgens de wet der attractie in de natuur geschiedt, moet ook in het tijdperk der „beschaving”, waarin deze wet wordt onderdrukt, door de attractie een nieuwe harmonie ontstaan; de „phalanges”, vereeniging en van families, zijn inrichtingen der toekomst; allerlei kleinere groepeeringen zullen daarin ontstaan en de menschen zullen gemeenschappelijk wonen in phalanstères en daar gemeenschappelijk arbeiden. De leerlingen van F. (Fourieristen) gaven veel van Fourier’s phantastische plannen prijs en hebben de ontwikkeling der coöperaties in de hand gewerkt.Werken: Théorie des quatre mouvements (Lyon 1808); Traité de l’association domestique et agricole (Besançon en Parijs); Le nouveau monde industriel et sociétaire (Parijs 1829); La fausse industrie morcelée (1835). — Lit.: H. Bourgin, F. contribution à l’étude du socialisme français (1905); C. Gide, Introd. aux oeuvres choisies de F.; Friedberg, L’influence de Ch. F. sur le mouvement social contemporain en France (1926); H. Greulich, Carl F., ein Vielverkanter (1919): H. P. G. Quack, Socialisten.
M. Verhoeven.
2° Jean Baptiste Joseph, Fransch wiskundige; * 1768 te Auxerre, † 1830 te Parijs. Was eerst docent aan de Ecole Normale en de Ecole Polytechnique, vergezelde in 1798 Napoleon Bonaparte naar Egypte, waar hij op politiek, administratief en wetensch. gebied werkzaam was. In 1801 keerde hij naar Europa terug, was van 1802 tot 1815 prefect van het dept. Isère, werd in 1817 lid, in 1822 secrétaire perpétuel van de Acad, des Sciences, in 1826 lid van de Acad. Française. Hij schreef o.a. een Préface Historique van een ontworpen werk over Egypte. Door zijn Théorie analytique de la chaleur (Parijs 1822) heeft hij bijgedragen tot de ontwikkeling der mathematische physica; de daarin gebruikte methoden op het gebied van trigonometrische reeksen en integralen zijn van groote beteekenis voor de wiskunde gebleken.
Uitg.: Oeuvres de F. (2 dln. Parijs, G. Darboux, 1888-’90).
Dijksterhuis. Reeksen van Fourier. Een reeks van de gedaante a0 + a1 cos x + b1 sin x + … + an cos nx + bn sin nx + heet een trigonometrische reeks. Hangen de coëfficiënten a0, a1, b1, van deze reeks op een bepaalde manier af van een gegeven ➝ functie f (x), dan noemen we bovenstaande reeks de Fourierreeks van f (x). Vgl. ➝ Harmonische analyse. De Fourier-reeksen zijn van veel nut in de mathematische physica.
J. Ridder.
3° Petrus, Heilige, * 1565 te Mirecourt (Lotharingen), † 1640; was regulier kanunnik te Chaumonsey en ijverig werkzaam om het religieuze leven der koorheeren te verbeteren. Uit zijn hervormend streven ontstond de Congreg. der reguliere kanunniken van Onzen Heiland (1623) en de Congreg. der reguliere kanunnikessen van O. L. Vrouw (1589). Deze stellen zich tot bijzonder doel: onderricht en opvoeding der jeugd. F. werd door Leo XIII heilig verklaard; feestdag 7 Juli.
Th. Heijman.