Exequatur - (Lat., = het worde uitgevoerd)
1° (Wereldlijk Recht)
a) Exequator van den → consul: is de akte, waarbij een regeering den consul van een vreemden staat erkent en hem de toelating verleent om in het land zijn ambtsbevoegdheden uit te oefenen.
b) Van scheidsrechterlijke uitspraken (→ Arbitrage): is het bevelschrift van den voorzitter der arrondissementsbank (rechtbank van eersten aanleg in België), binnen wier gebied de beslissing werd gewezen en zonder dewelke de gedwongen tenuitvoerlegging van die beslissing niet plaats kan hebben (art. 642 Nederlandsch W. v. Rv.; art. 1020 Belgisch W. v. Rv.). De voorzitter van de rechtbank, wanneer hem het e. wordt gevraagd, is niet bevoegd om zelf over de zaak een oordeel uit te spreken: zijn tusschenkomst heeft alleen ten doel na te gaan of de scheidsrechters regelmatig werden aangesteld, of ze zich regelmatig van hun ambt hebben gekweten, en of hun beslissing niet in strijd is met de openbare orde.
c) Van buitenlandsche rechterlijke beslissingen, scheidsrechterlijke uitspraken en authentieke akten is e. de beslissing van den rechter, waarbij een buitenlandsche uitspraak of authentieke akte uitvoerbaar wordt verklaard. Immers de uitvoering van een buitenlandsche uitspraak of akte veronderstelt de tusschenkomst van de organen van den staat (ambtenaren, openbare macht, enz.), binnen wiens grondgebied de tenuitvoerlegging plaats heeft, en de staat kan niet dulden, dat die organen zouden gehoorzamen aan de daad van een vreemden souverein; vandaar de noodzakelijkheid van een door den eigen rechter verleend e. Bevoegd tot het verleenen van het e. is de arrondissementsrechtbank (rechtbank van eersten aanleg in België); de betrekkelijke bevoegdheid wordt bepaald door de plaats, waar de beslissing moet ten uitvoer gelegd worden.
In Ned. kunnen vreemde vonnissen niet worden ten uitvoer gebracht, tenzij in de gevallen, door een wet of verdrag bepaald. In België wel, doch eerst na een nieuw onderzoek der zaak, zoowel wat de feiten als wat de rechtspunten betreft. Het Nederlandsch-Belgisch verdrag van 28 Maart 1925 heeft het gemeen recht op dit punt ten zeerste gewijzigd: het Ned. vonnis in België en het Belg. vonnis in Ned. worden uitvoerbaar verklaard zonder een nieuw onderzoek van de zaak, en het e. wordt door de rechtbank verleend, wanneer is voldaan aan de vijf vereischten, die door het verdrag zijn gesteld:
a) dat het vonnis niets inhoudt, wat strijdig is met de openbare orde of de beginselen van het publiekrecht van het land;
b) dat het vatbaar is voor tenuitvoerlegging in het land, waar het is gewezen;
c) dat een authentiek afschrift van het vonnis wordt overgelegd;
d) dat de partijen wettig vertegenwoordigd zijn geweest in het oorspronkelijk geding; tenzij de buitenlandsche rechter heeft beslist, dat zij niet zijn verschenen na wettig te zijn opgeroepen;
e) dat de gemeenschappelijke bevoegdheidsregelen van het verdrag niet werden geschonden.
Voor de scheidsrechterlijke uitspraken en authentieke akten gelden, mutatis mutandis, dezelfde bepalingen als voor de vonnissen, behalve dat de voorzitter van de rechtbank, en niet de rechtbank zelf, het e. verleent. Voor scheidsrechterlijke uitspraken in handelszaken bestaat, buiten het Nederlandsch-Belgisch verdrag, ook het verdrag van Genève van 26 October 1927, dat door Nederland en door België werd bekrachtigd.
Lit. Zie, behalve de werken over Burg. Rechtsvordering en Internationaal Privaatrecht: J. H. P. Bellefroid, Toelichting v. h. Ned.—Belg. verdrag v. 28 Maart 1925 (1931).
V. Dievoet.
2° Kerkelijk Recht. Aangematigd recht van sommige Katholieke koningen, om pauselijke decreten en benoemingen eerst na onderzoek en koninklijke handteekening te doen uitvoeren, resp. tegen te houden. Vond zijn oorsprong in het Westersche Schisma: omdat toen niet zeker was of een decreet van den waren of den tegenpaus kwam, verordenden bisschoppen en koningen, dat de decreten eerst moesten onderzocht worden, alvorens ze werden uitgevoerd. Maar na het beëindigen van het schisma, ofschoon het exequatur door de koningen en pausen was afgeschaft, matigden zich meerderen dat recht aan. Het werd meermalen veroordeeld door de pausen. Practisch is het exequatur nu afgeschaft. In Italië verdween het door het Concordaat van 1929 (art. 24, Act. Ap. Sedis, XXI, 284).
Drehmanns.