Exempelen - heetten in de M.E. verhalen, die in de preeken werden aangewend, tot verpoozing of toelichting van de leer. Zij konden soms wel van profanen aard zijn en grappen of anecdoten uit het volksleven of uit de folklore behandelen.
Doch exempelen heeten meestal stichtelijke verhalen. De bronnen liggen in oudere Latijnsche werken (Vaderboec, Dialogus van den H.
Gregorius, Dialogus miraculorum en Miraculorum libri VIII van Caesarius van Heisterbach; Legenda aurea van Jacob de Voragine, Liber Apum van Thomas van Cantimpré, enz.), doch ook elders: in de ervaring, de eigen verbeelding, de folklore, in internationale vertellingen. Ze konden ook buiten de preeken in kleinere of grootere verzamelingen, in het Latijn, in de moedertaal, het Dietsch, bijeengebracht en in stichtelijke werkjes gebruikt worden.
Een groot aantal zijn Maria-exempelen: voorbeelden van de goedheid en de smeekende almacht van Maria. Het zijn meestal naïeve vertellingen, waarvan de aantrekkelijkheid wel niet in de eerste plaats ligt in den letterkundigen opsmuk, dan in enkele mooie poëtische verwerkingen (Beatrijs, Theophilus en vrome vertellingen, contes pieux), maar vooral in het leven waarvan zij de openbaring zijn.
Als bewijzen voor de geloofsleer, of zelfs voor het volksgeloof, moeten ze met veel omzichtigheid gebruikt worden.Lit.: C. G. N. De Vooys, Mnl. Legenden en Exempelen (1926); id., Mnl. Marialegenden (z.j.).
V. Mierlo.