Deviatie - verandering van koers.
1° (Recht) Volgens art. 638 Ned. Wetb. v. Kooph. houdt bij verzekering van het schip de verplichting van den verzekeraar op door elke willekeurige verandering van koers of van de reis en bij verzekering op vrachtpenningen door elke willekeurige verandering van koers, van de reis of verwisseling van het schip, in beide gevallen door den kapitein uit zich zelf of op last van de eigenaars van het schip gedaan, behalve, ten aanzien van den kapitein, wanneer het tegendeel uitdrukkelijk in de polis bedongen is. Bij een verzekering op goederen geldt hetzelfde, indien de willekeurige verandering van koers, reis of schip geschied is op last of met uitdrukkelijke of stilzwijgende toestemming van den verzekerde. Een geringe afwijking geldt niet als willekeurige verandering. Of een afwijking als een willekeurige verandering moet worden beschouwd, beslist in geval van verschil de rechter na verhoor van deskundigen. Voor België vgl. wet op de zeevaart (art. 205).
Witsenboer.
2° (Natuurk.) Wanneer een lichtstraal door een prisma gebroken wordt, ondergaat de straal een richtingsverandering (zie fig.). Den hoek, dien de uittredende straal met den invallenden maakt, noemt men deviatie (δ). De grootte der deviatie hangt af van den brekenden hoek (β) en brekingsindex (n) van het prisma, alsmede van den invalshoek (i1). Denkt men zich den lichtweg in de figuur in omgekeerde richting doorloopen door den straal, dan zal bij den nieuwen invalshoek (i2) dezelfde deviatie behooren. Is i1 = i2, dan bereikt de deviatie haar minimum waarde. Voor deze minimum deviatie (δm) geldt de betrekking: n = sin ½ (δm + β) /sin ½ β, welke voor kleinen brekenden hoek overgaat in δm = (n—1)β.
Rekveld.