Cálamus (lat., gr. kalamos) - 1° riet, rietstengel, schrijfpen; lapsus calami, schrijffout; currente calamo, al schrijvende (lett.: terwijl de pen loopt). Voor plantk. bijzonderheden, ➝ Rotan.
2° Gouden, ook vaak zilveren buisje, door middel waarvan oudtijds, in de Westersche Kerk, het kostbaar Bloed in de H. Mis werd genuttigd, ter voorkoming van oneerbiedigheden. Het eerst in Rome (begin der 8e eeuw), daarna ook elders. Verdween sinds de 13e eeuw geleidelijk, tegelijk met de leekencommunie onder de gedaante van wijn. Heden nog slechts in gebruik bij de plechtige pausmis, door den paus en den dienstdoenden kardinaal-diaken. Oudste naam: pugillaris, voorts vele andere namen als: fistula, sipho, pipa, canna, enz. Louwerse.