Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 20-03-2019

Borstel

betekenis & definitie

Borstel - 1° (plant k.), ➝ Haren.

2° In de dierkunde verstaat men onder b. de dikke, stugge haren bij verschillende zoogdieren (zwijnen), soms ook de stijve haarachtige veeren bij sommige vogels. Bij lagere dieren verstaat men hieronder dikwijls de haarvormige aanhangsels, die men vooral bij borstelwormen op kleine voetstompjes aantreft.
3° In de electrotechniek de naam van een geleidend stuk, dat door elastischen druk een electrisch contact verzekert tusschen twee deelen van een toestel of van een machine, die ten opzichte van elkaar verplaatsbaar zijn. In het bijzonder de geleider, die het electrisch verband tusschen het roteerend en het stilstaand deel eener electrische machine onderhoudt, waardoor het mogelijk is stroom toe of af te voeren. De borstels worden vervaardigd van koper (koperdraad-, kopergaas-, koperplaatborstels), van kool (koolborstels), van graphiet of van een combinatie van deze stoffen (compositie-borstels). Zij worden geklemd in veerend aandrukkende borstelhouders, die verschuifbaar zijn op de borstelhouderpennen. Deze zijn bevestigd aan een draaibare inrichting, borstelversteller (borstelbril, borstelbrug, borstelring, borstelster), waardoor het mogelijk is, ter voorkoming van het vonken der borstels bij verschillende belasting, de borstels gezamenlijk over den omtrek van het roteerend deel te verplaatsen. Deze borstelverschuiving heet (borstel-) voorijling of (borstel-) naijling, naar gelang zij in of tegen den zin van de beweging der machine geschiedt.

In een tweepolige machine en in een veelpolige (meerpolige) met serieschakeling der ankerwikkeling worden de beide borstels, de + en -borstel, door een soepele leiding, borstelkabel, met de klemmen der machine verbonden. In een veelpolige machine met parallelschakeling der ankerwikkeling is het aantal borstels gelijk aan het aantal polen. De gelijknamige borstels worden met koperen reepen, borstelrails en deze beide met de klemmen der machine verbonden.

v. d. Well.

< >