Bibliotheek van de leuvensche universiteit - Tijdens de eerste twee eeuwen van haar bestaan bezat de hoogeschool geen centrale bibliotheek: elk Collegium en Paedagogium had zijn eigene, soms rijk voorziene boekerij. In de 17e eeuw werden eenige legaten, o.m. van Laur.
Beyerlinck (✝ 1627) en Jac. Romanus (✝ 1615) de grondslag, waarop de rectoren Com. Jansenius en P. Stockmans een algemeene bibliotheek inrichtten. Bij de oude Hallen, waar de colleges werden gehouden, bouwde men een ruimen vleugel (1723— 1725); 8 000 boekdeelen werden daar voor het eerst ondergebracht. In 1786 was de boekerij ong. 50 000 boekdeelen rijk; eenige jaren later werd op last van het Fransch revolutionnair bewind de universiteit gesloten, een aanzienlijk getal kostbare handschriften en duizenden boeken werden (1795—1797) naar Brussel en Parijs overgebracht. Wat overbleef werd door het Leuvensch stadsbestuur voor de in 1816 gestichte Nederlandsche hoogeschool beschikbaar gesteld.
Toen in 1835 de Leuvensche staatsuniversiteit werd afgeschaft en de Belgische bisschoppen de door hen, het vorig jaar, te Mechelen ingerichte Kath. Univ. naar Leuven overbrachten, werd deze de boekerij ter hand gesteld. In den nacht van 25—26 Aug. 1914 ging de geheele boekenschat: 300 000 boekdeelen, waaronder 950 hss. (o.m. het met eigen hand geschreven werk van Thomas a Kempis: Sermones ad novic. en Vita S. Lidewigis Schiedamen) en 800 wiegedrukken in de vlammen op. Op grond van art. 247 van het verdrag van Versailles herstelde het Duitsche staatsbestuur de aangerichte schade door het aankoopen van handschriften en boeken. In België zoowel als in het buitenland kwamen ook talrijke vereenigingen tot stand (in Ned. het zgn. Leuvensch Boekenfonds), die zich beijverden boeken in te zamelen.
Amerikaansche groepeeringen schonken het gebouw, door architect W. Warren ontworpen, dat op 4 Juli 1928 werd ingehuldigd. Het omvat een groote zaal, waar doorgaans 300 studenten werken; zalen van de professoren, van de tijdschriften, van de steekkaartencatalogi; college- en museumzalen. Thans bezit de U. B. ongeveer 750 000 boekdeelen, waaronder 800 hss. en 800 wiegedrukken, abonneert zich op 2 200 tijdschriften en groeit jaarlijks met 20 000 boekdeelen aan.
Bibliographie: Val. Andreas, Biblioth. publ. lovan. primordia (Leuven 1636); Er. Puteanus, Auspicia bibl. publ. lov. (ib. 1639; 1767); A. Sanderus, Bibl. belg. manuscripta (II Rijsel 1644); P. Namur, Hist. de la bibl. publ. de Louvain (Brussel 1841); Ed. de Moreau, La Biblioth. de l’Univ. de Louvain, 1636-1914 (Leuven 1918); P. Delanncy, L’Univ. de Louv. (Parijs 1915); La nouvelle bibl. de l’Univ. (Leuven 1929).
V. Cauwenbergh.