Henri, Fr. wijsgeer. *1859 te Parijs.
Sinds 1900 professor aan het Collége de France, lid der Académie Française. Zijn philosophie vormt een reactie tegen materialisme en positivisme, erkent de mogelijkheid van metaphysische kennis en aanvaardt het bestaan van een bovenstoffelijke realiteit. Het verstand, alleen bestemd voor het practisch handelen, kan de werkelijkheid niet doorgronden, omdat het krachtens zijn inrichting deze in begrippen vastlegt en daardoor verminkt. De kennis van de werkelijkheid wordt echter verkregen door de intuïtie, een eigen bewustzijnsfunctie van onmiddellijk beleven. Deze dient vooreerst om het Ik te leeren kennen, niet als een opvolging van verschijnselen, maar als een zuiveren duur, waarin verleden, heden en toekomst elkaar doordringen; zij ziet in de zich voltrekkende psychische handeling het wezen der vrijheid en doorschouwt het ps. leven als individueel, onmeedeelbaar en onherhaalbaar. Vervolgens leert zij de heele werkelijkheid zien als een eeuwig gebeuren, een onophoudelijk worden, dat zich in vrijheid voltrekt zonder wettelijkheid of doelmatigheid, en in zijn ontwikkeling de eenige oergrond is van alle zijn, worden en vergaan.
B. onderscheidt een „statische” ethiek, die den grond der verplichting vindt in de gemeenschap en een „dynamische”, die dezen grond vindt in een drang naar liefde en een streven naar vooruitgang. Beide zijn uiteindelijk vruchten van de scheppende evolutie.B. neemt een voortbestaan van het psychische na den dood aan, zonder dit nader te bepalen. Hij is voor velen de gids geweest naar een hoogere wereldbeschouwing, ook naar het Katholicisme, maar het monistisch Godsbegrip, dat met het idee van de alles voortbrengende évolution créatrice samenvalt, maakt zijn stelsel als geheel voor Katholieken onaannemelijk.
Werken: Essai sur les données immédiates de la conscience (Index); Matière et mémoire (Index); L’évolution créatrice (Index); Le rire, L’énergie spirituelle; Durée et simultanéité; Les deux sources de la morale et de la religion.
L i t.: J. Hoogveld, De Nieuwe Wijsbegeerte. Een studie over H. Bergson (1915); J. Maritain, La phil. bergsonienne (Parijs 21931).
F. Sassen.