Arbeiderstuindorp - (zie plaat), volgens vast plan gebouwd dorp, voornamelijk bestaande uit arbeiderswoningen, in ruime en bij voorkeur lage bebouwing. Het a. kan worden beschouwd als een kleine tuinstad; het spraakgebruik maakt tusschen beide categorieën geen duidelijk onderscheid. De beweging is ontstaan op het einde der 19e eeuw als reactie tegen de steden.
In Duitschland was het Th. Fritsch, die in 1896 door zijn boek „Die Stadt der Zukunft” veel bijgedragen heeft tot de oprichting van de Duitsche Gartenstadt-Gesellschaft. In Engeland was het Ebenezer-Howard, wiens boek „To Morrow” in 1898 de directe aanleiding werd tot de stichting van een nieuwe tuinstad, Letchworth.
De a., welke in den regel worden gesticht door gemeenten of speciaal hiervoor opgerichte vereenigingen, hebben tot doel den fabrieksarbeider gelegenheid te geven zich op niet te grooten afstand van zijn werk te vestigen, in een aantrekkelijke en gezonde omgeving en hem in contact te brengen met het buitenleven, waartoe de beschikking over een eigen stukje grond krachtig meewerkt (zie Volkshuisvesting). Uit den aard der zaak liggen de a. op eenigen afstand van de groote steden en industriecentra, waarmede zij door goede verkeerswegen en -middelen verbonden moeten zijn en bestaan zij vrijwel uitsluitend uit ééngezinswoningen van verschillende grootte en huurwaarde, met niet te kleine tuinen. Voor het opstellen van het plan in verband met algemeene stedebouwkundige beginselen, zie Tuinstad en zie Stedebouw. In vele gevallen worden de verschillende deelen van het a. gegroepeerd rondom een centrum, gewoonlijk gevormd door een pleintje of brink, w'aaraan eenige der belangrijkste gebouwen liggen, als kerk, vereenigingsgebouw (soms gecombineerd met leeszaaltje en uitleenbibliotheek), school, winkelcomplex, enz. Enkele der bekendste a. in ons land zijn de tuindorpen Oostzaan, Betondorp c.a. en Nieuwendam te Amsterdam, het tuindorp Vreewijk te Rotterdam en het Lansink te Hengelo.
L i t.: zie Tuinstad.