Apollonius van tyana - tijdgenoot van Christus, aanhanger der nieuw-pythagoreïsche wijsbegeerte, verwekte groot opzien als rondtrekkend asceet, wonderdoener en profeet. De biographie van P h i l o stratus (8 boeken, begin 3e eeuw) dankt haar ontstaan aan de befaamde keizerin Julia Domna, de tweede vrouw van Septimius Severus (193—211) en de moeder van keizer Caracalla. Het is echter niets dan een roman, een samenraapsel van brutaal-verzonnen vertelsels, gedeeltelijk opgediept uit Xenophon, Herodotus, en de talrijke schrijvers over de tochten van Alex. den Grooten.
Philostratus daarentegen beweert zelf, dat hij slechts bemiddelaar is tusschen zijn lezers en de door Damis, gezel van A., genoteerde verhalen. Ed. Meyer, beroemd om zijn kennis der Oude Geschiedenis, heeft voor goed met deze fabel afgerekend.
Het geschrift van Philostratus „is even historisch als wijlen Don Quixotes” (A. Slijpen). Het beetje waarheid, dat tusschen de vele verzinsels schuil gaat, ontleent Philostratus aan Moiragenes, die „den wonderdoener” voorstelt als toovenaar. A.’s leven werd meermalen uitgespeeld tegen de Christenen, o.a. door den wijsgeer Hiërocles (4e eeuw) en Voltaire. Tegenwoordig denkt geen enkel ernstig niet-Kath. schrijver er aan, de biographie van Philostratus als tegenhanger van het Evangelie te beschouwen.
L i t.: Prof. A. Slijpen, Een pseudo-Christus uit Christus’ tijd (Studiën 1929, 20-32, 216-226, 362-374.) J. v. Rooij.