Apeldoorn - gem. in Gelderland (52° 13' N., 5° 58' O.). Bestaat uit de kom, de dorpen Beekbergen en Loenen en de buurtschappen Anklaar, Beemde, Broekland, Engeland, Het Loo, Hoenderloo, Hoog Soeren, Brink en Orden, Lieren, N. Apeldoorn, Oosterhuizen, Uddel, Ugchelen, Weinum, Wiesel, Wormen, Woudhuis, Zevenhuizen en Zilven. 63 425 inw., waarvan 8 719 Kath., 43 728 Prot., 1 000 Isr. Opp. 33 969 ha. Apeldoorn, ontstaan uit een in 793 voor het eerst genoemde villa Apoldro, later Appelthorna en Apeldoerne genoemd, ligt in het midden van de Veluwe. Rijk aan natuurschoon; golvende zandbodem, afwisselend bedekt met bosch, heide, bouw- en weiland.
Vacantie en vestigingsoord. Centrum bezit een stedelijk karakter; ondanks sterke bevolkingstoename uitbreiding in harmonie met mooie omgeving, zoodat om dit centrum verschillende villaparken gelegen zijn (Oranje-, Prinsen-, Wilhelminapark, Marialust, Berg en Bosch). Dorpachtig karakter door de vele buurtschappen, waar landbouw, veeteelt, pluimvee en bijenteelt hoofdbestaansmiddelen zijn. Hotel- en pensionwezen in en nabij het centrum door vreemdelingenverkeer. Industrie, vroeger door de goedkoope beweegkracht der beekjes, nu door spoorweg, Apeldoornsche kanaal en zuiver water. Vnl. papier (970 arb.); verder: textiel (900 arb.), metaalbewerking (400 arb.); chemische producten, (o.m. zeeppoeder, soda, chloor, inkt, lijm, 400 arb.), melkproducten (80 arb.). Verder nog: kleeding, vischnetten, tabak, aardewerk, matten en kalkzandsteen. Chemische wasscherij. Naast scholen voor lager onderwijs (waarvan vier R.K. en één R.K. Mulo) zijn er een theologische school voor de Christ.
Gereformeerde Kerken, en een van de Vrije Evang. Gemeen ten in Ned.; Openb. Gymnasium, Gemeente- en Rijks H.B.S., Rijkskweekschool voor Onderwijzeressen, Middelb. Handelsavondschool, Ambachtschool e.a. Parochies: O. L. Vr. ter Hemelopneming, H. Fabianus en Sebastianus; H. Antonius Abt te Loenen. Bijgestaan door zusters Franciscanessen (onderwijs, ziekenverpleging, o.m. St. Lidwinastichting). Verschillende sanatoria, o.m. Berg en Bosch van de R.K. Vereeniging tot bestrijding der tuberculose „Herwonnen Levenskracht”. — A. heeft een kantongerecht. Heijs.