Andorra - (officieel: Vallées et Suzerainetés d’A.), neutrale passtaat aan de Z. zijde van de O. Pyreneeën, komvormig, te midden der bergen, 482 km2, 5200 inw. Kath., 6 parochies; Catalaansch dialect. Door Fr. beschermd, daarnaast door den bisschop van Urgel.
Deze benoemen twee landvoogden (viguiers); gewoonterecht. Bestuurd door de familiehoofden, gekozen voor 4 jaar. In 1933 vraag naar een democratisch bestuur. Heere.
Door de hooge ligging (1000—2000 m) is het klimaat guur. Landbouw is alleen mogelijk in de dalen: ooft, wijn, tabak zijn de voornaamste voortbrengselen. Hoofdbestaansmiddel is de veeteelt (paard, rund, schaap) op de bergweiden. Door de afwezigheid van douane en de groote armoede is er een levendige smokkelhandel (tabak, absinth). Vooral aan deze onbelangrijkheid dankt A. zijn onafhankelijkheid. De ligging ten Z. van de hoofd-waterscheiding oriënteerde A. vnl. op Spanje, waarheen ook de eenige berijdbare weg voert langs de Valira (zijrivier der Segre).
De bevolking is arm, maar diep geloovig, en houdt streng vast aan oude godsdienstige gebruiken (rondgang der Sagra Familla, beeld der H. Familie dat elk gezin in A. la Vella één dag in bezit krijgt). Patrones van A. is de H. Moeder Gods (miraculeuze beeltenis in het gehucht Meritxell). A. la Vella, de hoofdstad, heeft 600 inw. Hier staat het eenvoudige gebouw van den Raad van A. (1580), waarin de archiefkast met de oude oorkonden. Las Escaldas is een badplaatsje met warme zwavelbronnen. Post, telegraaf en munt zijn Spaansch, de taal Catalaansch. Verwiel.
A. vormt een zelfstandig republiekje, sinds 1883 onder protectoraat van Fr., waaraan het jaarlijks, evenals aan den bisschop van Urgel, een kleine schatting betaalt. De oorsprong hiervan gaat terug tot 1278, toen A. kwam onder condominium van den graaf van Foix, wiens rechten onder Hendrik IV aan het Fr. koningshuis overgingen, en van den bisschop van Urgel.
Lit.: Leary, Andorra, a hidden republic (Londen 1912); van Kol, Andorra, een overblijfsel uit de M.E. (1924); W. Panzer, Andorra (Geogr. Anzeiger (1927).
Derks.