(van totem, een woord, dat ontleend is aan de taal van een stam der Noord-Amerikaanse Algonkins), is de wetenschappelijke betiteling van een sociaal-ethisch systeem, waarin stammen volgens vaste regels gecoördineerd of gesubordineerd zijn en daardoor tot samenwerking of hulpbetoon verplicht worden. Yaak is met het totemisme de exogamie verbonden, d.w.z. het voorschrift om een vrouw buiten de eigen stam te huwen.
Het totemisme ziet een eigenaardige verwantschap tussen de stam en een bepaalde categorie van verschijnselen of wezens: natuurgrootheden, zoals de zon, de maan, de regenboog, planten en vooral dieren. De mythische stamvader was een bepaald dier, dat daarom taboe is en tevens als wapenteken geldt.
Men heeft de godsdienstige betekenis van het totemisme beurtelings overdreven en ontkend. Al wordt de totem niet als godheid vereerd, hij is in elk geval heilig en er vinden riten plaats tot instandhouding van de totemdieren.
De afstamming van een totemdier verzekert aan een bepaalde stam zijn goddelijke herkomst, want het dier, dat naar wezen en gedragingen totaal van de mens verschilt, wordt hier gezien als een manifestatie van het goddelijke, c. j. B.
