(Gr., verschijning van God) is een vaststaande, niet-bijbelse term voor een openbaring van God, waarbij God Zich laat zien in een of andere mensengedaante of tenminste Zich laat waarnemen uit bepaalde natuurverschijnselen. In de Bijbel lezen wij meermalen, dat God aan mensen verschenen is in mensengedaante (bijv. aan Abraham: Gen. 18; aan Isaak: Gen. 26 : 2; aan Moses: Ex. 24 : 10), nooit echter wordt de gestalte Gods nader beschreven; veeleer wordt door de tekst, ook al is er sprake van „verschijnen”, gesuggereerd, dat God ergens aanwezig is, Zich laat horen en ervaren, terwijl geen gestalte wordt gezien (Ex. 24 : 9-11; Deut. 4 : 12).
Meestal ervaart men de theophanie in hevige natuurverschijnselen, in onweer, bliksemschichten, hagel en vuur en wolkenmassa’s (Ex. 24 : 15; 20 : 18; 3 Kon. 8 : 10). De apocalyptiek van de latere tijd gaat iets verder, is minutieuzer in de beschrijving van de begeleidende verschijnselen, die min of meer verpersoonlijkt worden (bijv. het visioen van Ez. i), doch waagt zich evenmin aan een eigenlijke beschrijving van de gestalte Gods.
Zoals God verscheen bij de schepping der wereld in het paradij s en bij de schepping van zijn volk in de gebeurtenissen rond de uittocht, zo verwacht men zijn „verschijnen” ook op het eind der tijden. Zo spreken de profeten over theophanieën, als zij handelen over de eindtijd, en herinnert ook jesus er aan als Hij over zijn wederkomst spreekt (bijv.
Is. 40 : 5; Matth. 25 : 31). J. v. D.
