(Lat.: mandare, bevelen) heet in het Nederlandse taalgebied een meer plechtig en belangrijk bisschoppelijk schrijven, waarin het gezamenlijke episcopaat voor de gelovigen van geheel de kerkprovincie bepaalde theoretische en practische richtlijnen geeft in een levenskwestie van actuele betekenis. Het is gewoonlijk meer bedoeld als voorwerp ter verdere bezinning dan als onmiddellijk op de eenvoudige gelovigen afgestemd pastoreel woord.
Het heeft, hoewel geen onfeilbaar, toch groot religieus gezag, daar de bisschoppen de vertegenwoordigers van Christus zelf zijn, zowel in lerarend spreken als in bestuursbeleid. Bekend zijn de mandementen over het onderwijs (het eerste in Nederland. 22 Juli 1868), over het gezin als deel van het Godsrijk op aarde, over de plichten van de sociale rechtvaardigheid en over de Katholiek in het openbare leven van deze tijd (1 Mei 1954).
Het spreekt vanzelf, dat deze mandementen geheel zijn afgestemd op de concrete situatie van de betrokken kerkprovincie. Daarin verschillen zij duidelijk van pauselijke encyclieken, die het belang der gehele wereldkerk beogen. j. c.
G.
