Maurice (1861-1949), Frans katholiek wijsgeer, sinds 1896 professor te Aix-Marseille, was voorstander van een integrale wijsbegeerte, die ook de genade-werkelijkheid in de mens niet buiten beschouwing laat. De oprechte studie van de werkelijkheid zal volgens hem steeds aantonen, dat heel het dynamisme van het leven naar de invloed van de genade wijst.
Daardoor was hij voorstander van de „méthode d’ immanence", door kardinaal Dechamps op het terrein van de apologetiek verdedigd, en kwam hij aanvankelijk bij verschillenden onder verdenking van Modernisme te staan. Het menselijk handelen was het eerste voorwerp van een dergelijk onderzoek.
Iedere handeling kan bepaald worden als het betrachten van een evenwicht tussen het onbeperkte „willen” en de begrenzing van het „kunnen”. De mens ondervindt in heel zijn gedraging dat deze begrenzing tenslotte onoverwinnelijk is.
Dit gevoel van ontoereikendheid kan de mens opsluiten in de verschillende vormen van wanhoop; doch het kan hem ook zijn eigen grenzen doen overschrijden. In dit laatste geval zal men de inwerking van de genade als de aangewezen en hoopvolle oplossing aanvaarden.
Evenals het menselijk handelen is ook zijn denken een dynamisme dat boven de eigen innerlijke antinomie van subject en object wil uitgaan naar een uiteindelijke bron van geldigheid. Uiteindelijk is het „zijn” zelf „gedachte”, doch het éne, werkelijke denken dat de tegenstelling tussen de „denkende” en het „gedachte” transcendeert.Men denke nu niet dat Blondel zo maar onmiddellijk in beide gevallen waant de godsgedachte te hebben bereikt. Noch het loutere gevoel van ontoereikendheid, noch het dialectisch besluit dat de geïmpliceerde grondslag van het denken tot uitdrukking brengt, is in staat ons een positieve en werkelijklevende opvatting van God te geven. Daartoe is er een wilsdaad of een keuze nodig, waardoor de mens zijn verantwoordelijkheid als handelend en denkend wezen opneemt; m.a.w. het is slechts in de eigen vrijheid dat de mens God werkelijk bereiken kan. De bovennatuurlijke volmaking is dan gelegen in het samentreffen van het zich-gevende absolute met de naar het absolute strevende geschapen vrijheid. In heel de geschiedenis van de hedendaagse wijsbegeerte is er wellicht geen enkel systeem dat tegelijk zo zuiver wijsgerig en zo oprecht en uitdrukkelijk christelijk mag genoemd worden. L.
V. H.
