Exorcisme of duiveluitdrijving is een bezweringsritueel om boze geesten te dwingen een object, plaats of persoon te verlaten. Degene die in bezit is genomen door de kwaadwillende entiteit wordt 'bezeten' genoemd.
Hoewel dit meestal van mensen wordt gezegd, kan het bij exorcisme ook gaan om levenloze voorwerpen waarin de boze geest is gevaren. Ook dan wordt uitdrijving noodzakelijk geacht.
Het ritueel komt bijvoorbeeld in christelijke, islamitische en joodse tradities voor en bestaat erin de demonen te verdrijven die de personen in hun macht hebben. In de rooms-katholieke Kerk is uitdrijving en het benodigde ritueel zorgvuldig geregeld door het canoniek recht.
"Onder eed dwingen"
Technisch gezien is exorcisme niet het verdrijven van de duivel of een demon, maar het plaatsen van de duivel of demon onder een eed. In sommige gevallen kan een persoon door meer dan één demon bezeten worden. "Exorcisme" is afgeleid van het Griekse voorzetsel ek met het werkwoord horkizo wat betekent "Ik veroorzaak[iemand] te zweren" en verwijst naar "het plaatsen van de geest of demon onder ede," of het inroepen van een hogere autoriteit om de entiteit te binden, zodat deze laatste kan gedwongen worden om te handelen in strijd met zijn eigen wil.
Er zijn verschillende vormen van exorcisme in de rooms-katholieke Kerk:
- doop-exorcisme - het zegenen van een kind, voorafgaand aan de doop om het te zuiveren van het kwaad als gevolg van de erfzonde;
- eenvoudig exorcisme - het zegenen van een plaats of zaak om het te verlossen van slechte invloed;
- echt exorcisme - het uitvoeren van het ritueel van 'Exorcis.'
Moderne geneeskunde interpreteert gedragingen van een bezeten persoon eerder als symptomen van een organische of psychische ziekte.
