('ne:dərlantsə) v. leer van de bouw van het Nederlandse vers.
Enc. De Nederlandse metriek heeft als grondslag de betoning der lettergrepen. De lettergrepen worden tot voeten, de voeten tot verzen, de verzen tot gedichten verbonden.
1. lettergrepen. Naarmate ze betoond of onbetoond zijn heten ze lang (-) of kort (-'). Een lettergreep, die de bijtoon heeft, is lang als ze tussen zwakker betoonde, kort als ze tussen sterker betoonde lettergrepen staat. Voorbeeld : dě trŏtsě wērěldstād, die...
2. Voeten. Zeven hoofdsoorten : dactylus (kābbělěn), trocheus (stēděn), dalende spondeus (lāndstāāl), anapest (věrgěnoegd), jambe (gězāng), stijgende spondeus (lēēūwīn), amfibrachys (běgrījpěn). De 3 eerste zijn dalende, de 3 volgende stijgende voeten, de laatste heeft een heffing tussen twīee dalingen. 3. Verzen. Het staand vers eindigt op een betoonde lettergreep (beveel het aan Gōd), het slepend vers op één of meer minder betoonde lettergrepen (kom morgěn). Bij een voltallig vers is de laatste voet volledig (āls hē|mě|mēlǒdīↄ); bij een overtallig vers komen, na de laatste voet, nog een of twee korte lettergrepen (āls hē|mě|mēlǒdīↄ|ěn). Bij een onvoltallig vers zijn in de laatste voet een of twee korte lettergrepen weggevallen (drīēmӑӑl I hēīliğ | ēēr zij | Gōd). De cesuur verdeelt een vers van meer dan vier voeten in twee helften (gij breidt | uw hand|palm uit; ||’t is wel|daad en | bezie|ling). Dichterlijke vrijheden zijn o. a. woordverkortingen (dat ’s God, op d’eigen dag), woord verlengingen (het arrem vollek), klankwijzigingen (kleen, avend). De verzen zijn veelal met elkaar door het ➝ rijm verbonden. Door het enjambement loopt een vers in een ander over. 4. Gedichten. Een gedicht bestaat vaak uit strofen. Strofen van zes of acht verzen, met drie rijmen, heten stanza’s. Een veel beoefende dichtvorm is het sonnet. Een omvangrijk gedicht is vaak in zangen verdeeld.
