Zuiverheid verwijst naar de staat van fysieke, morele of spirituele reinheid en de afwezigheid van verontreiniging, smet of zonde.
Wat als zuiver wordt beschouwd, varieert tussen culturen en religies en wordt bepaald door de voorschriften en tradities van een gemeenschap. In religieuze contexten zijn het heilige teksten, geestelijke leiders en rituele praktijken die de normen van zuiverheid vaststellen. In bredere zin spelen culturele normen een rol in het definiëren van zuiverheid. Deze worden doorgegeven door opvoeding, onderwijs en de sociale structuur van de gemeenschap.
Zuiverheidsrituelen spelen een belangrijke rol in de markering van overgangen, bevestiging van identiteit en bevordering van cohesie binnen een gemeenschap. Ze zijn niet alleen bedoeld voor fysieke reiniging maar hebben ook diepere spirituele en symbolische betekenissen. Voorbeelden van zuiverheidsrituelen zijn de wudu (rituele wassing) voor het gebed in de islam, het baden in heilige rivieren zoals de Ganges en de mikveh (Joods ritueel bad) voor vrouwen na menstruatie of bevalling.
Zuiverheid als concept is soms diep verweven met macht en geweld. Deze relatie komt naar voren in de manier waarop dominante groepen binnen een samenleving definities van zuiverheid vaststellen en handhaven. Dit kan leiden tot uitsluiting, marginalisatie en soms zelfs geweld tegen degenen die als "onzuiver" worden beschouwd. Voorbeelden hiervan zijn etnische zuiveringen en genocides zoals die in Rwanda en de Balkan, waar concepten van etnische en religieuze zuiverheid leidden tot massaal geweld.
Zuiverheid is dus niet slechts een persoonlijke of spirituele kwestie, maar heeft ook een diepe sociale en politieke betekenis. De macht om te definiëren wat zuiverheid inhoudt, kan leiden tot controle, onderdrukking en geweld, waardoor zuiverheid een krachtig instrument wordt in de handen van machthebbers.
