Het voorzorgsprincipe betekent dat handelingen en maatregelingen pas plaatsvinden als op basis van voldoende kennis de kansen op onomkeerbare ernstige nadelen voor mens en/of natuur in goed overleg zijn afgewogen tegen de eventuele voordelen.
Genetische manipulatie, pesticiden, onveilige seks, Covid-vaccinatie, ChatGPT, rookmelders, autogordels etc. Voor al deze voorbeelden geldt ‘better safe than sorry’. De omschrijving van het voorzorgsprincipe verandert. Maar steeds gaat het om onzekerheden rond voor- en nadelen. Daarbij speelt wetenschap een prominente rol want wetenschappelijk onderzoek biedt enige zekerheid. Denk daarbij aan bijvoorbeeld de introductie van een innovatieve technologie als de algoritmisering door zelflerende kunstmatige intelligentie.
Mensen zijn behoeftig en daaraan blijven voldoen zonder toekomstige generaties te compromitteren, getuigt niet van voorzorg. Zonder voorzorg kan ook duurzaamheid niet bestaan. Het voorzorgsbeginsel negeren zou voor mens, milieu en klimaat desastreus zijn. Ervaringsonderzoek toont aan dat kwetsbare mensen die nauwelijks in staat zijn hun belangen te verdedigen extra bescherming nodig hebben. Zoals patiënten met uitgezaaide kanker die kiezen voor zogenoemde lage-kans geneeskunde.
Aan de andere kant werkt overmatige voorzorg verlammend. Het leven zit vol morele, sociale en economische dilemma’s met alle risico’s van dien. Fietsen met of zonder helm, 's nachts niet meer alleen op straat etc. Nucleaire energie, wel of niet veilig? De kans dat de kerncentrale ontploft is klein maar de impact is catastrofaal. Sommige mensen en beleidsmakers worden ook nog geconfronteerd met geanticipeerde beslissingsspijt. Kortom, al te strikte protocollen met voorzorgsmaatregelen kunnen leiden tot besluiteloosheid en een defensieve houding bij zowel burgers als overheden.
De praktische toepassing van het voorzorgsprincipe betekent een balans vinden. Een balans tussen te veel en te weinig voorzorg. Dit vereist in het dagelijks leven alsook op landelijk en EU-niveau kennis van zaken en goed overleg.
