Mensenrechten evolueerden van klassieke, natuurlijke individuele rechten (1), naar burgerlijke en politieke rechten (2), en uiteindelijk naar subculturele rechten voor groepen zoals LHBTI-gemeenschappen en gehandicapten (3).
Voor moslims wereldwijd zijn 'onze' universele mensenrechten vaak niet relevant, aangezien zij onder sharia-wetgeving vallen, die bijvoorbeeld geloofsafval verbiedt. Ook China stelt zogenoemde westerse mensenrechten ter discussie, wat de geloofwaardigheid van universele mensenrechten in de toekomst bemoeilijkt door systeemrivaliteit tussen de VS en China.
De evolutie van eerste generatie rechten (individuele) naar tweede generatie rechten (sociale) en derde generatie rechten (subculturele) is indrukwekkend. Echter, in de praktijk blijkt er een onoverbrugbare kloof te bestaan tussen de eerste generatie (individuele) en de latere generaties (sociale en subculturele) rechten. Het universele karakter van sommige rechten is problematisch en de handhaving van vele mensenrechten blijkt weinig effectief.
De verklaringen van de Verenigde Naties over universele waarden blijven van betekenis en bieden mensen wereldwijd inspiratie en richting. Onze huidige unipolaire wereld verandert echter snel in een multipolaire wereld met machtscentra in China, Europa, de VS, India, Rusland en anderen. Het exceptionalisme van Amerika is voorbij, en naast de westerse beschaving zijn er andere 'uitzonderlijke' beschavingen.
In de toekomst zal de prioriteit liggen op een overlappende consensus van wereldgemeenschappen, op een gemeenschappelijke basis van mensenrechten. Dit betekent in zekere zin een terugkeer naar de oorspronkelijke, afdwingbare eerste generatie rechten met de focus op negatieve vrijheid, gender en individuele vrijheid van expressie. Er zal minder nadruk liggen op fijnmazige rechten, inclusief die van godsdienstvrijheid. De benadering zal minder strikt juridisch zijn en meer politiek, waarbij pluriversiteit boven universaliteit prevaleert.
