Vaderlandsch woordenboek

Jacobus Kok (1780)

Gepubliceerd op 31-10-2023

DOUWE AUKES

betekenis & definitie

van geboorte een Fries, langs verscheide trappen bevorderd tot Kapitein, betoonde in dien rang, alles wat men van een dapper man verwagten kon, en dat wel in die maate, dat het ongeoorlooft is, ter eere zijner nagedagtenis daarvan geene melding te maaken.

Hij voerde, in het jaar 1652, in den Zeedag tusschen DE RUITER en den Engelschen Vice-Admiraal ASKUE, het Oostindiesch Schip de Struisvogel, toen ten Oorlog toegerust, raakte, geduurende den slag, vrij diep onder de vijanden, en werd zo fel bevochten, dat de matroozen, geen ontzet voorhanden ziende, eerst den moed lieten vallen, en daarna zo stout werden, dat zij hunnen Kapitein poogden te dwingen om zich overtegeeven: wiens moed daardoor overliep, en in toorn ontstak. Hij begaf zig naar de Kruidkamer, met de lontstok in de hand, en riep luidkeels uit: schept moed, mijne kinders, schept moed!! Ik zal u den weg wijzen; en als wij den vijand niet langer konnen wederstaan, dan zal ik u allen van de gevangenisse bevrijden, door middel van de stok, die ik in de hand hebbe. Voorts zwoer hij, het lont in 't kruit te zullen steken, indien men vertier om sprak van het Schip overtegeeven.

Deze kloekmoedigheid, die de vreeze voor den dood veroorzaakte, schrikte den vijand af, en gaf den zijnen zoo veel harts, datze een besluit namen, om zig tot het uiterste en den laatsten droppel bloeds te verweeren. Ook bedienden zij zich zo wel van hun geschut, dat zij twee Engelsche Schepen in den grond schooten, daar agt honderd menschen mede verdronken; en een derde havenden zij zodanig, dat het krengen moest, en genoeg te doen had, om zig in een der naaste havens van Engeland te bergen. Anderen melden, dat twee Engelsche Kapiteins, met hunne zwaare Schepen, eerst aan beide zijden aan boord leiden, met oogmerk om DOUWE zijne domheid te verleeren; maar dat DOUWE hun liet naderen, zonder vuur te geeven, eerst den een, en daarna den anderen de volle laag gaf, met dat gevolg, dat de een bij hem zonk, en de tweede de vlugt nam; dat daarop een derde hem onvoorziens aan boord klampte, en enterde, en zo veel volk deed overgaan, dat zijnen matroozen de moed ontzonk, en het Schip wilden overgeeven: dat toen het geval daar was, dat hij het Schip in den brand wilde steeken, en hen (zo als verhaald is) tot het betrachten van hunnen pligt opwekte. Daarna stond hem den weg open om uit het gevaar te raaken, en zig wederom, met lof, bij ’s Lands Vloot te voegen.

Zie BRANTT, Leven van de Ruijter, fol. 27 en 28.

< >