Via - Algemene Latijnse term voor ‘weg, baan, heirbaan’. De meeste van de bekende oude heirbanen in Italië volgden de voornaamste handelsroutes. Ze werden aangelegd door de legioensoldaten, soms met behulp van contingenten van slaven, met het oog op de snelle verplaatsing van de troepen.
Maar langs deze heirbanen werden ook vaak kolonies gesticht, zodat ze behalve militair en strategisch ook economisch belang hadden en bijdroegen tot de romanisering van de uitgestrekte gebieden van het schiereiland. De benaming van de via verwijst doorgaans naar de magistraat of militair, die de opdracht tot de aanleg ervan had gegeven. In de loop van de eeuwen is dat wegennet verlengd en uitgebreid, zodat er aansluitingen met het grote wegennet over geheel het imperium in alle provincies tot stand werden gebracht.
Tijdens de Republikeinse periode zorgden de censores voor het onderhoud van de via door aanbesteding van de reparatiewerkzaamheden. Vanaf het Principaat werd een nieuwe commissie ingesteld, de cura viarum die de zorg voor wegen en heirbanen onder haar bevoegdheid kreeg. Zie Curator.
