Themistokles - Atheens staatsman en vlootvoogd (524-459 v.C.). Van betrekkelijk geringe afkomst bracht hij het in 493 v.C. tot archon en in 490 tot strategos. Hij was een vooruitstrevend politicus en een zeer handig redenaar. Met het oog op de oorlog tegen Perzië speelde hij het klaar een nieuwe richting aan de oorlogsinspanningen te geven en te doen aanvaarden dat de sterkte van de vloot opgevoerd werd, waarvoor het zilver van het Laurion- gebergte aangewend moest worden. Zijn tegenstander Aristeides liet hij door ostrakismos verbannen. Tussen 490 en 480 v.C. werd - dankzij Themistokles - een wet aangenomen, waarin bepaald werd dat er jaarlijks een bepaald aantal triëren gebouwd moest worden.
Toen Themistokles in 480 v.C. strategos werd, bezat de Atheense vloot 100 triëren en was de stad aldus de eerste zeemacht onder de Grieken. In de slag van Salamis overwon hij de veel sterkere Perzische vloot, omdat de Spartaanse opperbevelhebber Eurybiades zijn raad opvolgde. Daarna liet hij Athene versterken en de Piraeushaven uitbouwen tot een hechte vesting in weerwil van het protest van Sparta. Door zijn mateloze hoogmoed en hebzucht haalde hij zich heel wat tegenstand op de hals vanwege zijn politieke tegenstrevers. In 472/471 v.C. werd hij geostrakiseerd en verbannen, daarna door Spartaanse bemoeiingen ter dood veroordeeld. Vanuit Argos, waar hij verbleef, vluchtte Themistokles naar Korkyra en Epeiros, en tenslotte naar Perzië, waar hij door koning Artaxerxes werd opgenomen en beloond voor bewezen diensten. Aldus werden zijn geheime berichten aan Xerxes, juist voor de slag van Salamis, en kort daarna het overmaken van de plannen van de Grieken geïnterpreteerd. Themistokles kreeg de opbrengsten van enkele schatplichtige steden, o.a. Magnesia, voor zijn levensonderhoud. Hier is hij in 459 v.C. gestorven, volgens Thukydides aan een ziekte, volgens anderen door zelfmoord.
Ook na zijn dood had Themistokles voor- en tegenstanders. Het stoffelijk overschot werd in het geheim naar Attika overgebracht en in de nabijheid van de Piraeus begraven. Officieel werd daarvoor geen toestemming gegeven. Zelfs nu is het nog niet uitgemaakt of Themistokles, niettegenstaande zijn vele verdiensten voor Athene, een held of een verrader is geweest.
