Archimedes - Grootste en beroemdste wiskundige en natuurfilosoof van de oudheid (Syrakusae 287-212 v.C.). Hij was de zoon van de sterrenkundige Phidias, verre verwant en vriend van Hieroon II, verlicht tiran van Syrakusae, en diens zoon Geloon. Aangetrokken door de kennis en de roem van de toenmalige wiskundigen in de universiteitsstad Alexandria, ging hij wiskunde studeren met de leerlingen van Eukleides van Megara en werd met enkelen van hen bevriend. Archimedes leerde er ook Erathostenes van Kyrene kennen. Nadat hij in zijn geboortestad was teruggekeerd, legde hij zich toe op alle onderdelen van de wiskunde, de abstracta mathematica en de praktische mechanica.
De resultaten van zijn onderzoekingen schreef Archimedes neer in een reeks monografieën, die opvallen door klaarheid, eenvoudige zegging, diepte en oorspronkelijkheid. Van deze monografieën zijn er tien bewaard gebleven:
1. Over de kwadratuur van de parabool;
2. Over vlakke evenwichten, waarin hij de meetkunde op de mechanica toepast, het zwaartepunt bestudeert en de formulering van de wetenschappelijke statistiek geeft;
3. Over de bol en de cilinder, met formules voor de inhoud van de piramide, de kegel, de bol en de cilinder;
4. Over de spiralen;
5. Over conoïden en sferoïden;
6. Over drijvende lichamen, waarin hij de basis van de hydrostatica legt;
7. De meting van de cirkel, waarin de waarde voor ‘pi’ bepaald wordt tussen 3 1/7 en 3 10/71, verhouding van de cirkelomtrek tot de middellijn;
8. De zandrekenaar, gaat van meetkunde naar rekenkunde over;
9. Verzameling van de lemmata, behandelt de hypothetische alternatieven in de vlakke meetkunde;
10. De Methode, waarin Archimedes aantoont dat proeven op het gebied van de mechanica de geometrische kennis vergroten.
Zeer bekend is de Wet van Archimedes, nl. een in vloeistof drijvend lichaam verliest aan gewicht een hoeveelheid, die gelijk is aan het gewicht van de verplaatste vloeistof. Hierop steunde Archimedes om te bewijzen dat de gouden kroon van Hiëroon door de goudsmid was vervalst door toevoeging van zilver. Toen hij het theoretisch bewijs had gevonden, riep hij uit: ‘Eureka, Eureka.’
Bijna even beroemd is zijn gezegde: ‘Geef mij een plaats waar ik kan staan, en ik beweeg de aarde’, waarbij hij steunde op het principe van de hefboom.
Voor de grote massa van zijn tijdgenoten was Archimedes voornamelijk de uitvinder van allerhande oorlogstuigen en apparaten, katapulten e.d., hijskranen en katrollen, en de man die de efficiëntie van de Egyptische waterschroef verbeterde.
Toen hij na de inneming van Syrakusae in 212 v.C. door de Romeinen tijdens de Tweede Punische Oorlog werd gedood, bleek dat hij nagelaten had de vele uitvindingen in geschriften vast te leggen. Archimedes wilde zich slechts inspanningen getroosten voor het theoretische en het speculatieve, en hechtte geen belang aan wat baat of voordeel bracht.
