Ned. zeevaarder, *ca.1565 Gouda. ✝ (verm.) 11.9.1599 Atjeh; broer van → Frederik de Houtman. Bezocht met zijn broer Frederik 1592 in opdracht van Amsterdamse kooplieden Portugal, om geheime gegevens over de handel op Oost-Indië te verkrijgen: zij werden gevangen genomen en moesten tegen een hoog losgeld worden vrijgekocht; volbracht 1595-97 als opperkoopman met Jan Molenaar als opperschipper de ‘eerste schipvaert’ naar Indië.
Te Bantam werd de eerste Ned. factorij gesticht. Voer in opdracht van De Moucheron 1598, weer met zijn broer Frederik, opnieuw naar Oost-Indië; werd bij een overval van Atjehers gedood.Litt. J.W.Ijzerman en G.P.Rouffaer, De eerste schipvaart der Nederlanders naar Oost-lndië onder Cornelis de Houtman (Werken Linschotenver., 1915-29); J.Mollema, De eerste schipvaart der Hollanders naar Oost-Indië (1935).
