Geschiedenis Lexicon

H.W.J. Volmuller (1981)

Gepubliceerd op 03-08-2020

Bronkhorst (geslacht)

betekenis & definitie

Gelders geslacht, vooral bekend geworden door zijn langdurige strijd met de Van → Hekerens. Gijsbert van Bronkhorst. eerste helft van de 12e eeuw. of graaf Willem van Steenderen (1157-64) zou de stamvader geweest zijn.

Het geslacht leidde in 1296 de opstand tegen het door Gwijde van Vlaanderen gehandhaafde Vlaamse bewind: → Reinoud i van Gelre. In 1359 stonden de Bronkhorsten aan de zijde van Eduard, broer van → Reinoud m van Gelre. In deze tijd ontstond de strijd met de Van Hekerens. Het geslacht kwam door huwelijken ca. 1315 in het bezit van de heerlijkheid Batenburg (in het Land van Maas en Waal)en 1397 in dat van de heerlijkheid Borculo. De bannerheren van Bronkhorst werden sinds 1595 niet meer tot de Gelderse Landdag toegelaten (→ baanderheer). Zij trachtten in de 17e eeuw vergeefs dit besluit ongedaan te maken.

De tak Bronkhorst-Batenburg stierf uit in 1641; de tak Bronkhorst Borculo in 1553. Verschillende Bronkhorsten hebben een rol gespeeld in de Ned. geschiedenis.Dirk en Gijsbert van Bronkhorst. ✝ (onthoofd) 1.6.1568 Brussel; broers van Willem van → Bronkhorst. Leden van het → Compromis: kwamen na de slag bij Austruweel naar Amsterdam om hun neef Hendrik van → Brederode te treffen, doch deze was reeds vertrokken. Zij staken naar Oost-Friesland over, werden echter door de schipper verraden, bij Harlingen gevangen genomen en te Brussel onthoofd.

Gijsbert v van Bronkhorst, ✝ 1356. Hij had een belangrijk aandeel in de strijd van → Reinoud m van Gelre tegen de Utrechtse bisschop Jan van → Arkcl (1348) en in de strijd tegen de Van Hekerens, die hij 19.6.1354 samen met Frederik, heer van Baer, bij de Vrijenberg onder Loenen versloeg.

Gijsbert III van Bronkhorst, ✝ 12.1489; achterkleinzoon van Gijsbert v van Bronkhorst. Door zijn huwelijk met Elisabeth van Egmond (13.9.1457) was hij verwant aan het geslacht Egmond. dat sinds 1423 in Gelre aan het bewind was; koos 1465 de zijde van → Adolf van Egmond en had een groot aandeel in de tot stand gekomen samenwerking van de vier kwartieren van Gelre na de gevangenneming van Adolf (1471); 1480-81 landdrost van Zutphen.

Jan van Bronkhorst, eerste helft 14e eeuw. In 1322 en 41 werd hij door het kapittel-generaal tot bisschop van Utrecht gekozen om de Hollandse invloed te weren. Hij werd niet erkend door de paus (→ Utrecht, bisdom).

< >