Ned. politicus, *11.5.1894 Werkendam, ✝ (gefusilleerd) 7.5.1946 Waalsdorpervlakte. 1920-34 ir. van de provinciale waterstaat te Utrecht (1927 hoofdingenieur). Beïnvloed door → fascisme en → nationaal-socialisme, stichtte hij 14.12.1931 met → C. van Geelkerken de Nationaal Socialistische Beweging (nsb); vertoefde 1935 twee maanden in vm.
Ned.-Indië. waar hij door gouverneur-generaal → De Jonge in audiëntie werd ontvangen. Dook bij de Duitse inval in mei 1940 van 10-14 mei onder in Het Gooi. Tijdens de bezetting werkte hij met de Duitsers samen, maar was geheel hun werktuig en werkelijke macht kreeg hij niet, al werd hem 1942 de titel ‘leider van het Ned. volk' verleend. Niet alleen werd hij door het grootste deel van het Ned. volk niet erkend, maar er was ook tegenwerking van Duitse zijde en uit eigen kring. Gebleken is dat hij gaandeweg zeer goed inzag, dat hetgeen de Duitsers wilden niet alleen afweek van zijn eigen denkbeelden (die gingen in de richting niet van inlijving bij. maar onafhankelijkheid onder leiding van Duitsland, m.n. van Hitler), maar ook funest was voor Nederland. Niettemin verdoezelde hij bewust voor zijn volgelingen de werkelijke gang van zaken.
In mei 1945 gevangen genomen, werd hij ter dood veroordeeld. Uitg. Vijf nota's van Mussert aan Hitler over de samenwerking van Duitsland en Nederland in een Bond van Germ. volkeren 1940—44 (Bronnenpubl. Rijksb. v. Oorlogsdoc. 3. 1948); Het proces Mussert (idem. 4, Processen no. 3. 1948).Litt. R.Friedman-van der Heide, Drie processen (1946); L.de Jong. De Bezetting, dl. 2 (1962); L.de Jong. Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog. Het voorspel (dl. I, 1969); A.A.de Jonge.
Het nationaalsocialisme in Nederland (1968): L.Fraenkel-Verkade. Mussert. de nsb en de eed van trouw aan de Führer (in: Studies over Nederland in oorlogstijd, 1972): J.C.Witte. Mussert in Indië (in: SH 1976); R.Havenaar. Verrader voor het vaderland (1978).
