Ned. prot. theoloog, politicus en cultuurfilosoof, *29.10.1837 Maassluis. ✝ 8.11.1920 's-Gravenhage. Studeerde theologie te Leiden (promotie 1862); 1863—74 predikant: sinds 1872 eerst hoofredacteur van het antirevolutionaire dagblad De Standaard; 1874-77, 1894-1901 en 1908—12 lid van de Tweede Kamer voor de ARP, waarvan hij (na → Groen van Prinsterer) grondlegger en tot zijn dood leider was; 1880 stichter van en hoogleraar aan de Vrije Univcrsiteit te Amsterdam, die hij tot een centrum bedoelde te maken van christelijke wetenschap en gekerstende cultuur: bracht 1886 vanuit zijn gedachte van de zgn. → anti-these de → coalitie tot stand om een bres te kunnen slaan in het liberale verzet tegen de bijzondere school (→ schoolstrijd); was 1886 een der leiders van de → doleantie; 1901-05 minister-president; bracht 1903 na de → spoorwegstaking een stakingsverbod voor overheidspersoneel tot stand (‘worgwetten’); maakte na de val van het kabinet een grote reis (Om de oude Wereldzee bevat zijn reisherinneringen): werd 1908 buiten het ministerie gehouden i.v.m. de → Lintjeszaak: 1912-20 lid der Eerste Kamer.
Werken: Ons Program (1897). Het werk van den H. Geest (3 dln. 1888-89). De encyclopaedie der heilige godgeleerdheid (3 dln. 1894). Il voto Dordraceno (4 dln. verklaring van de Heidelbergse Catechismus, 1892-95), Het calvinisme (1898), Evolutie (1899). De gemene gratie (3 dln. 1902—05).
Uitg. Briefwisseling G. Groen van Prinsterer en A.Kuyper. 1864-76. door A.Goslinga (1937); Pari. redevoeringen (4 dln. 1908-12).Litt. Gedenkboek van 1897 (Kuyper 25 jaar red. De Standaard); C.B. Hylkema. Oud en nieuw calvinisme (1911); W.F.A.Winckel. Leven en arbeid van A.Kuyper (1919): Gedenkboek van 1921 (na Kuypers dood); A.S.de Leeuw.
Nederland in de wereldpolitiek (1936); J.C.Rullmann. Kuyper Bibliographie (3 dln. 1923-40); H.Colijn. Levensbericht van A.Kuyper (1923): J.C.Rullmann. A.Kuyper (1937); S.J.Ridderbos. De theol. cultuurbeschouwing van A.Kuyper (1947); H.L.Langman. Kuyper en de volkskerk (1950); J.
Voerman, Het conflict Kuyper-Heemskerk (1954); F.Vandenberg, A.Kuyper (1960); J.van Weringh. Het maatschappijbeeld van A.Kuyper (1967); J.Geelhoed. Kuyper blies verzamelen (1975): J.Romein. A.Kuyper (in; Erflaters van onze beschaving, 13e dr. 1979); C.A.Admiraal. A.Kuyper en de Amerikaanse revolutie (in: SH 1976, met Litt.).
