Voor het kunstmatig opwekken van den slaap, waar deze uit zich zelf niet of zeer onvoldoende optreedt, bestaan verschillende, gedeeltelijk eerst in de laatste jaren ontdekte geneesmiddelen, hypnotica of S. Hoewel deze middelen alle in staat zijn een korter of langer durenden slaap te doen intreden, heeft het geregeld gebruik er van zijn bedenkelijke zijde.
Welke gevaren b.v. het gebruik van morphine kan opleveren (zie Morphinisme), is bekend; maar ook vele andere S. zijn verre van onschuldig en ten sterkste moet voor het gebruik ervan zonder medeweten van den arts worden gewaarschuwd. Deze medicamenteuse S. behooren alleen in geval van nood te worden gebruikt, als de natuurlijke of huismiddelen in den steek gelaten hebben.Tot deze laatste behoort in de eerste plaats het verrichten van lichamelijken arbeid; de bij iedere spierinspanning gevormde vermoeidheidsstoffen werken n.l. slaapverwekkend op de hersenen; vooral
bij menschen, die veel hoofdarbeid verrichten, heeft dit middel dikwijls een zeer gunstige uitwerking Als een soort zelfhypnose is het voortdurend achter elkaar opzeggen van eenige versregels enz. of het tellen, ook wel bepalen der gedachten op een spoortrein, en het zich voorstellen van het daarbij behoorende eentonige gedruisch, te beschouwen.
Ook waterbehandeling is een uitstekend middel om slaap op te wekken; dikwijls is het leggen van een natten doek in den hals reeds voldoende; verder kan men beproeven vochtige inwikkeling van het hoofd, natte omslagen op borst en buik, koude afwrijvingen, lauwwarme vol- en zitbaden; bij bloedsaandrang naar het hoofd ook warme voetbaden.
Faradisatie (zie Electrotherapie) des avonds werkt ook dikwijls slaapverwekkend. Verder kan men een matige hoeveelheid alcohol als slaapmiddel geven, b.v. een glas bier of wijn. Van de eigenlijke medicamenteuse S. is het meest onschuldig broomkalium, dat in groote giften 3—5 gr. in een glas water genomen wordt. Verdere hypnotica zijn Indische hennep, urethaan (1.5—3 gr. des avonds), paraldehyd (3—5 gr.), sulfonal (1.5—2 gr.), trional (1—2 gr.), chloralhydraat (1.5—3 gr.), amyleenhydraat (2—4 gr.), hypnal (1—2 gr.), opium. Onschuldig zijn: somnifen, allonal en vele andere.
