(1900, uit het Engels) pikante saus
Iedereen die wel eens in Engeland is geweest, weet dat je niet Woorsjester zegt, maar Woeste. Je hoort bijna nooit 'Geef mij de woestesaus eens aan', omdat het een saus is die vooral in de keuken wordt gebruikt, en de meeste mensen koken nu eenmaal alleen. De fabrikant beveelt trouwens een algemener gebruik aan: probeer het eens met tomatensap, kip, vlees, jus of soep, staat er op het flesje.
Worcestersaus is een verkorting van Worcestershire sauce, die zo heet naar het graafschap Worcestershire in Engeland. Hoewel de meeste woordenboeken het behandelen als een soortnaam, is het eigenlijk een handelsmerk van de firma Lea & Perrins. William Perrins was een scheikundige uit Evesham. In 1823 begon hij met John Wheeley Lea een drogisterij in Worcester, een stad die vooral bekend was door de produktie van porselein en handschoenen. De overlevering wil dat in 1835 een zekere Lord Sandys hun winkel binnenstapte. Hij vroeg hun een recept te bereiden dat hij had meegenomen uit het Verre Oosten. De ingrediënten waren azijn, suikerstroop, suiker, uitjes, ansjovis, tamarinde, knoflook, zout en kruiden. Lea & Perrins maakten er een saus van, maar deze viel bij Lord Sandys niet in de smaak. Het houten vat met de saus bleef liggen en werd helemaal vergeten. Toen Lea & Perrins deze winkeldochter na een paar jaar weer tegenkwamen, waren ze zo verrast door het bijzondere aroma, dat ze de saus vanaf 1838 in produktie namen.
Over de ingrediënten doet men niet geheimzinnig, die staan gewoon op het flesje. Maar wat de exacte verhouding tussen deze ingrediënten is, en hoe lang de saus moet rijpen - dat is nog altijd een van de best bewaarde geheimen van Woeste.
Engels Worcestershire sauce (1843); Duits Worcestersofse; Frans Worcester sauce.
Vergelijk tabasco
De worcesterbes werd in Worcester voor het eerst op de markt gebracht. Het is een Amerikaanse kruisbes, heel smakelijk, die in de keuken op dezelfde manier wordt gebruikt als de kruisbes.
WORCESTERSAUS: Taal en letteren X (1900) 63; WP culinaire ency. (1962) 783; Prosper & Courtine Nouveau Larousse Gastron. (1967) 1063; John Goode The cultured glutton (1987) 170; Veen Etym. wdb. (1989) 826; Dowell & Bailey Ingrediënten uit de wereldkeuken (1990') 224, 250; Spaargaren Pompadour (1992) 87; OED (199 32).
