Ook deze soort ziekten, die bij kinderen vrij frequent is, dragen hier een geheel eigen karakter, omdat ouderdomsen slijtageprocessen ontbreken.
Een der weinige ziekten der urinewegen bij kinderen, die nogal eens voorkomt, maar tegenwoordig gelukkig snel te genezen is, is de nierbekkenontsteking of pyelitis. Dank zij het sulfanilamide is hier thans genezing in evenveel dagen mogelijk als vroeger in weken. In ongelooflijk korte tijd is hiermee de etter uit de urine verdwenen, en verdwijnen ook de koorts en de pijn.
Van de nieraandoeningen is de acute uierontsteking (acute glomerulonefritis) voor het kind de belangrijkste. Na een angina, zelfs na een simpele huidaandoening, treedt de ziekte op. Vooral streptococceninfecties (roodvonk) geven er aanleiding toe. De schaarse urine bevat dan eiwit, chromocyten en als belangrijkste teken van ontsteking cylinders. De patiënt vertoont oedeem door de slechte nierfunctie gaat het ureumgehalte van het bloed stijgen, en er dreigt uraemisch coma. De behandeling legt zich toe op het aan de gang houden van de urine-afscheiding. Het dieet dient arm te zijn aan stikstof, ten einde de uraemie te omzeilen. Het verloop is hiermee meestal gunstig, en slechts bij uitzondering wordt de ziekte chronisch, zulks in tegenstelling met volwassenen, waar de schrompelnieren verre van zeldzaam zijn.
Ook nefrose, een degeneratief proces, komt bij kinderen af en toe voor. Bij deze eigenaardige, in golven verlopende ziekte bestaan geweldige oedemen, er is een enorme eiwituitscheiding via de nier, terwijl deze zijn functie overigens toch goed vervult. Door uitgebreide laboratoriumonderzoekingen is gebleken, dat het eiwitgehalte van het bloed bij deze ziekte steeds verlaagd is. Daardoor wordt het oedeem verklaard, omdat dit onmiddellijk optreedt, zodra het bloedeiwitgehalte tot beneden een zeker punt daalt. Er is dus overeenkomst met hongeroedeem, al komt hier lang niet altijd een te lage bloedeiwitwaarde voor. Nefrose is een ziekte, die gelukkig af en toe spontaan geneest; merkwaardigerwijze nogal eens na een intercurrente (tussentijds optredende) ziekte, zoals de mazelen.
Van de verdere nierziekten bij kinderen is er één die feitelijk geen ziekte is, doch slechts een verschijnsel. Dit is de orthostatische albuminurie, waarbij het slappe kind overdag eiwit met zijn urine verliest, doch ’s nachts niet. Door Jehle is gevonden dat deze kinderen steeds een lordose (diepe doorbuiging van de lendenwervels naar voren toe) hebben, waardoor er na opstaan druk op de linker niervene wordt uitgeoefend, hetgeen nierstuwing en eiwitafscheiding tot gevolg heeft. Vroeger onderwierp men deze kinderen wel aan rustkuren, hetgeen zinloos is, omdat de hoeveelheid eiwit die in 24 uur verloren gaat, vrijwel te verwaarlozen is.
Een zeer ernstige afwijking is de niertuberculose, waarbij tuberkelbacillen in de urine verschijnen en het verloop nagenoeg altijd progressief is. Daar slechts van operatie — niertuberculose is een chirurgische tuberculose! — genezing kan worden verwacht, moet ten snelste worden uitgemaakt of inderdaad slechts één nier ziek is, en zo ja, welke; de zieke nier wordt dan weggenomen.
De overige nierziekten behoren tot de z.g. ‘rariora et curiosa’. Veelal zijn het ziekten waarvan men oorspronkelijk dacht dat ze slechts bij volwassenen voorkwamen, waarna men ze toch ook bij kinderen vaststelde.
Zo komt er af en toe een tumor (gezwel) van de nier, vooral sarcoom, bij kinderen voor, een gezwel dat hier sneller dan ooit groeit en in het begin naar röntgenstralen luistert, om weldra weer te recidiveren; ook na operatieve verwijdering treedt er meestal recidief op.
Ook nierstenen worden bij kinderen wel gezien; wij geven hierbij de afbeelding van een aantal steentjes die verwijderd werden uit de nierbekkens van een patiëntje, dat hierna volkomen genas . Nog zeldzamer zijn de cystennieren, waarvan de schrijver een geval waarnam bij een meisje wier vader aan dezelfde afwijking leed . De nieren zijn groot en bevatten talloze met vocht gevulde blazen en blaasjes, zodat zij er tenslotte als druiventrossen komen uit te zien. Bij het onderzoek voelt men de nieren als grote tumoren beiderzijds in de buik liggen. Het verloop is chronisch.
