De rheumatische ziekten vormen nog steeds een hoofdstuk dat de internist tot bescheidenheid over zijn kennis en kunnen stemt. Wel hebben wij de laatste de cenniën wat meer inzicht gekregen in de aard en de begrenzing van de verschillende ziekte beelden.
Wij hebben geleerd dat niet alleen het klimaat met koude en vocht een belangrijke rol bij het ontstaan van rheuma speelt, maar dat ook chronische ontstekingsprocessen in het lichaam, vooral in de keelamandelen en het gebit, rheumatische ziekten kunnen veroorzaken. In het wezen van deze ziekten is veel ons echter nog volkomen duister en mede daardoor zijn de resultaten van onze behandeling dikwijls nog maar pover.Het acute gewrichtsrheuma vormt in ieder geval een scherp omschreven ziektebeeld, dat door de typische clinische symptomen met heftige gewrichts pijnen en hoge koorts meestal gemakkelijk herkend kan worden. Een steun voor de dia gnose geeft ook het resultaat van een juist ingestelde therapie: in het salicylzuur en zijn verbindingen hebben wij een middel dat op frappante wijze de klachten doet verdwijnen. Helaas, het gelukt ondanks deze behandeling niet altijd om de complicaties van deze ziekte te voorkomen. Dikwijls ontstaat er nl. een ontsteking van de hartspier (myocarditis), van het hartezakje fpericarditis) en van de hartkleppen (endocarditis) en deze laatste aandoening laat soms een ongeneeslijke beschadiging van de hartkleppen, een klepgebrek of‘hartgebrek’ achter. Wanneer men weet dat in de Ver. St. b.v. naar schatting een millioen mensen aan een rheumatische hartaandoening lijden en dat daar aan deze ziekte jaarlijks on geveer 40 000 mensen overlijden, kan men er het bijzondere sociale belang van begrijpen. Het primaire chronische gewrichtsrheuma of rheumatoiede arthritis is een sluipend verlopende gewrichtsontsteking, die tientallen jaren kan duren en die op den duur soms tot ernstige vergroeiingen van de gewrichten, vooral van de vingers, kan leiden. Het beste geneesmiddel ertegen is in de meeste gevallen een oplosbare goudverbinding, die door inspuitingen wordt toegediend.
Bij de Spondylarthritis ankylopoëtica, ook een chronische gewrichtsontsteking, worden vooral de gewrichten van de wervelkolom aangetast, zodat op den duur vaak een verstijving van de wervelkolom optreedt. Men heeft deze ziekte de laatste tijd reeds in een vroeg stadium leren herkennen door het maken van röntgenfoto’s en heeft nu ook betere resultaten bereikt met de behandeling, die o.a. in röntgenbestraling bestaat.
Als een voorbeeld van rheumatische spieraandoening noemen wij de lumbago of spit, de welbekende pijnlijke ziekte van de lendenspieren, welke soms zo plotseling en heftig op kan treden dat de patiënt zich door de pijn nauwelijks meer kan verroeren, maar die meestal in korte tijd weer verdwijnt onder invloed van rust, warmte en massage.
Warmte en rust, soms gecombineerd met een bepaalde dosering van actieve en passieve bewegingen, zijn niet alleen bij de rheumatische spieraandoeningen van waarde. Zij worden ook bij de behandeling van rheumatische gewrichtsontstekingen en van rheumatische zenuwaandoeningen, zoals sommige vormen van ischias, toegepast. Diathermie, ultrakortegolf-bestraling en bestraling met infrarode stralen zijn tenslotte ook vormen van warmtetherapie, waarbij de warmte dieper of oppervlakkiger in de weefsels doordringt. Daarnaast bestaat dan nog de prikkeltherapie, zoals de bestraling met de hoogtezon (ultraviolette lichtstralen), inspuiting met zwavel verbindingen of bijengif e.d. en tenslotte de behandeling in badplaatsen met geneeskrachtig bronwater, die in ons land slechts voor enkelingen met ruime beurs bereikbaar is.
Op de waarde van de verbindingen van het salicylzuur bij het acute rheuma wezen wij reeds; daarnaast spelen deze stoffen, waartoe o.a. het acidum acetosalicylicum of aspirine behoort, als antineuralgica een rol bij de bestrijding van rheumatische pijnen in spieren en zenuwen en ook bij pijnen van andere aard. De goudbehandeling van het chronische gewrichtsrheuma en de röntgen therapie bij de Spondylarthritis ankylopoëtica kwamen reeds ter sprake bij de behandeling van deze ziekten.
