Encyclopedie van Noord Brabant

Anton van Oirschot (1985-1986)

Gepubliceerd op 20-10-2020

PROUNINCK VAN DEVENTER, GERARD

betekenis & definitie

(’s-Hertogenbosch ?-Utrecht 1610), was vanaf 1568 kasteelheer van Nieuw-Herlaer in Sint-Michielsgestel en schepen van zijn geboortestad; speelde in 1578 en 1579 bij de dreigende overgang van ’s-Hertogenbosch naar de kant van de calvinisten een belangrijke rol, met Dirck Aertssen als een der radicale calvinisten; het plan heeft bestaan om de stad te laten bezetten door Antwerpse geuzen en er met geweld een radicale calvinistische dictatuur te vestigen; mede door zijn inbreng werd de religievrede in Den Bosch ingevoerd. In 1579 ontvluchtte hij de stad en zijn kasteel, toen Den Bosch duidelijk de andere zijde verkoos.

Prouninck werd raadsman van Leicester, in 1586 burgemeester van Utrecht. In 1586 werd hij afgevaardigd naar de Staten Generaal, maar daar geweerd omdat hij een Brabander was. Hij werd in 1588 gevangen genomen, ook omdat hij een tegenvergadering van de Staten Generaal aan het voorbereiden was. In 1589 werd hij verbannen. Prouninck week uit naar Engeland, maar keerde het jaar daarop naar Nederland terug.Kasteel Nieuw-Herlaer kwam nadien aan zijn dochters Maria en Anna, die beiden gereformeerd waren opgevoed, maar terug in Brabant katholiek werden.

Een zoon van Gerard Prouninck van Deventer, uit zijn tweede huwelijk, Jacob, was in 1621 kapitein en commandant van slot Loevestein, toen Hugo de Groot daaruit wist te ontsnappen. Een kleinzoon, Cornelis Prouninck van Deventer, werd in 1644 kwartierschout van Peelland, waar hij bijzonder actief te werk ging maar niet kon verhinderen, dat in zijn kwartier het katholicisme bleef bloeien. Bron: dr. L. Pirenne, ’s-Hertogenbosch tussen Atrecht en Utrecht; dr. V.

Beermann, Stad en Meierij van ’s-Hertogenbosch; Nijhoffs Gesch. Lexikon.

< >