Leken die, zolang de geref. (herv.) kerk bestaat, buiten die kerk om, en vaak ertegenin, godsdienstige samenkomsten ('sluypcatechisatiën’, ‘conventikels’) hielden. Van belang tegen 1700 (labadisten) en in de 18de eeuw (Gerben Fenema).
Verzetten zich bijv. tegen de psalmberijming van 1775. Velen behoorden tot de kring der ‘ernstigen’ of ‘fijnen’.
Voorlopers van de Afscheiding. Vaak catechiseermeesters, in de 17de eeuw ook predikanten (W. k Brakel, S.
Brunsvelt). In de Zuidwesthoek (Workum, Ijlst) veel 0.
Soms tegen doop en avondmaal. Tegen 1800 nam de synode maatregelen.
Bekende 0. waren toen Jelle Corwinus en Jan de Jong. De 0. bleven in de 19de eeuw werkzaam (M.
J. van Houten). Zie: Ned.
Jaarb. (1792), 512-515; Diest Lorgion, 287-292; Cuperus, Kerkelijk leven II, 166-169; h H. xxxiv (1956), 53-54.
