De Verlichting verwachtte alles van de centrale, verlichte overheid. De sociale strijd, toegespitst op het nationale niveau, heeft in de praktijk ook de centralisatie bevorderd.
De financiële curatele van het rijk in de crisisjaren deed de rest: de zelfstandigheid van gem. en prov. smolt weg. Tegen deze centralisatie is verzet gerezen, vooral in Frl.
Men wenst meer bevoegdheid, verantwoordelijkheid en zelfstandigheid voor gem. en prov., inzonderheid in de strijd tegen nivellering en massificatie voor de ontwikkeling van eigen cultuur. De ‘Ried fan de Fr.
Biweging’ gaf een brochure uit en de Fr. Staten lieten een commissie rapport uitbrengen.
Beide werden gebruikt door de staatscommissie tot herziening van de provinciale wet. In het kader van het regionalisme verstaat men zich met organisaties uit andere provincies en landen.
I.p.v. uniforme centralisatie wenst men erkenning van het recht tot zelfwerkzaamheid en zelfverantwoordelijkheid, opdat de gemeenschappen eigen mogelijkheden en karakter op alle terrein ontplooien, zie Provincie.Zie: P. Wybenga, D., een recht en een noodzakelijkheid (1948); Rapport van de Prov. Adviescommissie voor het D.-vraagstuk (1951); De Staten van Frl. over de Fr. kwestie (officieel verslag 1952).
