Tijdens de Tweede Wereldoorlog opgerichte vereniging, aanvankelijk met het doel het rapen van eieren in de onbeschermde veenweidegebieden van de Zaanstreek tegen te gaan. De oprichting had plaats op 17 april 1943 na een oproep in de Zaanse dagbladen door een aantal verontruste vogelwachters.
Om het eierrapen tegen te gaan werden zogenaamde 'Controleurs Vogelwet’ opgeleid, terwijl Nol ➝ Binsbergen en Jan P. Strijbos als propaganda lezingen met dia's en films organiseerden. De vereniging maakte een gestage groei door en telt thans (1991) 200 leden/medewerkers en een kleine 1000 donateurs. De bescherming van weidevogels, het verbeteren van de vogelstand en het behoud van de nog resterende vogelweidegebieden in de Zaanstreek vormen nog steeds doelstelling van de vereniging. Men probeert het belang van deze gebieden door middel van vogeltellingen onder de aandacht van bestuurders te brengen. Daarnaast is men alert op stedenbouwkundige plannen die voor de vogelweidegebieden een bedreiging zouden kunnen vormen.Mede dankzij de activiteiten van de onvermoeibare Jan Albers, jarenlang voorzitter van de vereniging, konden in de jaren '50 grote delen van het Reef-gebied in Westzaan door de Nederlandse Vereniging tot Bescherming van Vogels worden aangekocht. Samen met andere natuurbeschermingsorganisaties werd strijd gevoerd om het Guisveld te behouden. Van dit veenweidegebied werden uiteindelijk in 1984 grote delen door de gemeente Zaanstad aan Staatsbosbeheer overgedragen.
Sinds 1953 geeft de Zaanse vogelwacht een eigen orgaan uit, aanvankelijk ‘ Wiek en Sneb’ en later ‘De Grutter’ geheten. Dankzij de medewerking van een groot aantal leden verzorgde de vereniging twee uitgaven, in 1983 ‘Zaanse Vogels’ en in 1988 ‘Watervogels in de Zaanstreek’. In beide uitgaven zijn veel gegevens over de Zaanse vogelstand van heden en verleden vermeld.
Zie ook: ➝ Natuur in de Zaanstreek 6.1.
A. Bakker.
In de Zaanstreek geregistreerde voetbalverenigingen zijn:
Hellas Sport, ontstaan in 1990 door een fusie van: ZVV (opgericht 1900, spelend bij Poelenburg te Zaandam, 491 leden in het seizoen 1985-’86) en ZFC (opgericht in 1904, spelend aan de Sportlaan te Zaandam, 570 leden in 1986). Hellas Sport speelt op de voormalige ZFC-terreinen en had in 1991 1033 leden.
WFC, opgericht in 1907, 793 leden in 1991, spelend aan de Provincialeweg te Wormerveer.
KFC, opgericht in 1910, 568 leden in 1991, spelend in Sportpark ‘De Koog’, Wezelstraat, Koog. Zaanlandia, opgericht in 1912, 529 leden in 1991, spelend in sportpark aan de Karel Lotsylaan te Zaandam.
Assendelft, opgericht in 1912, 356 leden in 1991, spelend achter Dorpsstraat
253 te Assendelft.
QSC, opgericht in 1915, 253 leden in 1991, spelend achter het NS-station te Wormerveer.
VVZ, opgericht in 1916, 720 leden in 1991, spelend in sportpark aan de Karel Lotsylaan te Zaandam. KVV, opgericht in 1917, 632 leden in 1991, spelend in sportpark Provily te Krommenie. Zaandijk, opgericht in 1917,547 leden in 1991, spelend in sportpark aan de D. Sonoyweg te Zaandam.
OSV, opgericht in 1919, 481 leden in 1991, spelend in sportpark Oostzanerwerf te Amsterdam-Noord.
Zilvermeeuwen, opgericht in 1920, 430 leden in 1991, spelend in sportpark aan de Wibautstraat te Zaandam.
Zaan ’90, ontstaan in 1990 door een fusie van: Zaanstad en Zaanse Boys. Zaanstad was eerder, in 1973, ontstaan door een fusie van Meervogels (opgericht in 1916) en Verkade/Odiz (opgericht in 1920) en speelde op het terrein van Meervogels bij Poelenburg te Zaandam; daar speelt nu ook Zaan ’90. Zaanse Boys speelde aan de Sportlaan te Zaandam. Zaan ’90 had 456 leden in
1991
Westzaan, opgericht in 1921, 349 leden in 1991, spelend aan het Zuideinde te Westzaan. RCZ, opgericht in 1921,410 leden in 1991, spelend in Sportpark Jagersveld te Zaandam. GVO, opgericht in 1924,445 leden in 1991, spelend in sportpark Provily te Krommenie. WSV 30, opgericht in 1930, 533 leden in 1991, spelend achter Dorpsstraat 206 te Wormen ZCFC, opgericht in 1931,405 leden in 1991, spelend in sportpark Kalverhoek te Wijdewormer.
SVA, opgericht in 1932, 433 leden in 1991, spelend achter Communicatieweg 21 te Assendelft. OFC, opgericht in 1932, 424 leden in 1991, spelend aan de Twiskeweg te Oostzaan. Knollendam, opgericht in 1932, 145 leden in 1991, spelend naast Dorpsstraat 2 te Oostknollendam. Jisp, opgericht in 1933, 129 leden in 1991, spelend aan het Oosteinde te Jisp.
PSCK, opgericht in 1934, 453 leden in 1991, spelend in sportpark Kalverhoek te Wijdewormer.
Blauwwit W, opgericht in 1934, 316 leden in 1986, spelend aan de Pieter Kuiperlaan te Westknollendam.
BPV, opgericht in 1953, 81 leden in 1991, spelend aan de Provincialeweg, achter Verkade, te Zaandam.
PSZ, opgericht in 1955, 151 leden in 1991, spelend in sportpark Jagersveld te Zaandam. Saenden, opgericht in 1960, 327 leden in 1991, spelend aan de Wandelweg, achter het NS-station van Wormerveer.
ZTS, opgericht in 1979, 76 leden in 1986, spelend aan de Sportlaan te Zaandam.
