Pand waarin het gemeentebestuur gevestigd is. Hoewel de Gemeentewet hiertoe geen verplichting stelt, heeft sinds de tweede helft van de 19de eeuw elke gemeente een eigen gemeentehuis.
De behoefte daaraan ontstond in die tijd, omdat vooral op het platteland de raadsvergaderingen vaak werden gehouden in cafés en herbergen en de secretaris zijn archief thuis bewaarde. De Drankwet van 1881 maakte het noodzakelijk de raadsvergaderingen buiten de drinklokalen te houden.Het bekendste gemeentehuis van de provincie is dat van Groningen, naar een ontwerp van de architect J.O. Husly en voltooid in 1810. Maar voordien stond er al enkele eeuwen een raad- en wijnhuis op dezelfde plaats. Beroemd is ook het gemeentehuis van Usquert, in 1930 gebouwd door H.P. Berlage. In Zuidhorn is het gemeentehuis, gebouwd in 1916, een kopie van de vroegere Hoofdwacht aan de voet van de Martinitoren in Groningen.
De boerderijvorm is terug te vinden in de gemeentehuizen van Ten Boer en Leens. Karakteristiek zijn ook de gebouwen in Veendam en Winschoten.
